PB&TL của ĐNT trên vanvn.net - trích: Truyện ngắn - đặc trưng thể loại

Phê bình, Tiểu luận của Đỗ Ngọc Thạch trên vanvn.net phienbancu
 - Trích: Truyện ngắn - đặc trưng thể loại

PB&TL của Đỗ Ngọc Thạch trên vanvn.net phienbancu- Trích: Truyện ngắn - đặc trưng thể loại

PB&TL của ĐỖ NGỌC THẠCH trên vanvn.net phienbancu

• 

ĐỖ NGỌC THẠCH (TP.HCM-1993)

Đỗ Ngọc Thạch (TP. HCM-2010)

Vũ Bằng và nghệ thuật viết chân dung văn học Đỗ Ngọc Thạch. Thứ sáu, 27 Tháng 3 2009 21:09. Nhà văn, nhà báo Vũ Bằng sinh năm 1914, mất năm 1984, năm nay là 95 năm ngày sinh và 25 năm ngày mất của ông. ... vanchinh.net/index.php?... - Đã lưu trong bộ nhớ cache - Tương tự Thơ về vợ của Nguyễn Duy Đỗ Ngọc Thạch (3/6/2009 7:07:15 PM)                               Khi trong túi có mấy đồng ngọ nguậy Ta chạy rông như gì nhỉ - quên đời  Lúc xơ xác bờm xơm từng sợi tóc  Đói lả mò về                        Cơm đâu                                      Vợ ơi… Vũ Bằng và nghệ thuật viết chân dung văn học  Đỗ Ngọc Thạch (3/27/2009 8:50:45 PM) Nhà văn, nhà báo Vũ Bằng sinh năm 1914, mất năm 1984, năm nay là 95 năm ngày sinh và 25 năm ngày mất của ông. Vũ Bằng là một mẫu nhà văn – nhà báo khá điển hình và độc đáo của làng văn, làng báo Việt Nam thời kỳ đầu thế kỷ hai mươi. Thắp một nén nhang tưởng nhớ đến ông, càng suy ngẫm về ông, về những tác phẩm của ông  để lại ta càng phát hiện ra thêm nhiều bài học bổ ích… Bản sắc văn hoá của con người Việt Nam trong bản sắc văn hoá Việt Nam Đỗ Ngọc Thạch (2/25/2009 12:25:20 PM) Khoảng hơn chục năm trở lại đây, từ giữa những năm 80, tức là đất nước chuyển sang thời kỳ đổi mới, việc nghiên cứu văn hóa dân  tộc được xúc tiến rầm rộ, có khá nhiều cuộc hội thảo bàn về chiến lược phát triển, về đặc sắc văn hóa dân tộc. Trên các phương tiện thông tin đại chúng, những nội dung khác nhau về văn hóa dân tộc được xem như là một nội dung quan trọng, phong trào “tìm về cội nguồn dân tộc” sôi động từ nông thôn tới thành thị, vào những dịp ngày lễ, ngày tết, khắp nơi cờ xí rợp trời, xã hội cổ xưa tưởng như đã đi vào dĩ vãng bỗng sống lại trong nghi ngút khói nhang… Truyện ngắn - Đặc trưng thể loại Đỗ Ngọc Thạch (3/4/2009 10:17:20 AM)            “Thể loại  sống bằng hiện tại , nhưng luôn nhớ quá khứ của mình, khởi thủy của mình” (M.B.) HOME / NGHỀ VĂN Truyện ngắn - Đặc trưng thể loại Đỗ Ngọc Thạch ( 3/4/2009 10:17:20 AM ) Đặc trưng  của từng thể loại  và mối quan hệ giữa các thể loại trong tiến trình phát triển của văn học là những vấn đề cơ bản của lý luận văn học. Trong bài viết này, chúng tôi chỉ xin đề cập đến thể loại truyện ngắn, một thể loại văn học được coi là  “xung kích” của đời sống văn học, một thể loại có tính chất “thuốc thử” đối với  hầu hết nhà văn trên con đường sáng tạo nghệ thuật đầy cam go…Do đây chưa phải là một chuyên luận “bài bản” nên những trích dẫn không đánh số chi tiết (tránh cho bài viết “cồng kềnh”, nặng nề) mà chỉ xin nêu ra một số sách tham khảo chính như : “Cá tính sáng tạo và sự phát triển của văn học” (M.B.Khrapchenco), “Những vấn đề thi pháp của Đoxtoiepxki” (M. Bakhơtin), “Những vấn đề lý luận trong kịch hiện thực” (M.Gorbunova), “Cấu tứ trong thơ trữ tình” (G.Bese), “Lao động nhà văn” (A. Xaytlin), “Bông hồng vàng” (K.Pauxtopxki), “Đaghextan của tôi” (R.Gamzatop), “Sổ tay truyện ngắn” (Vương trí Nhàn), “Những vấn đề lý luận và lich sử văn học” (Viện Văn học), v.v …        * * *    Khi nghiên cứu sự phát triển của những thể loại trong những thời kỳ lịch sử khác nhau, M.B. Khrapchenco đã phát triển luận điểm của V.Bielinxki “…nếu như có những tư tưởng của thời đại thì cũng có những hình thức của thời đại”, ông lưu ý rằng, khi quan sát sự bộc lộ mối liên hệ với thời đại, với hiện thực lịch sử của sự phát triển của những thể loại, chúng ta phải thấy rằng sự phát triển các thể loại trong những thời kỳ lịch sử nhất định nằm trong mối tương quan nhất định với sự phát triển những khuynh hướng nghệ thuật, và cũng phải chú ý đến sự không đồng đều độc đáo của quá trình phát triển nghệ thuật, nghĩa là trong khi một số thể loại này sống không lấy gì làm lâu thì những thể loại khác, tuy có sự biến đổi cơ bản, lại chứa đựng nội dung xung đột của những thời đại khác nhau.      Truyện ngắn, một thể loại mà nếu nhìn  thuần túy hình thức bên ngoài thì dường như nó  không thay đổi, nhưng nếu nghĩ rằng  nó phải  chứa đựng  nội dung xung đột của những thời đại khác nhau thì ắt  nó sẽ có biến đổi gì đây ? Rõ ràng, cái biến đổi cơ bản vừa nói trên  đối với thể loại truyện ngắn, nó thuộc về cấu trúc nội tại của thể loại này. Điều này phù hợp với luận điểm khá thịnh hành hiện nay : về phương diện lịch sử, thể loại là một cấu trúc biến đổi. Vậy thì ta hãy xem cái biến đổi ấy nó tuân thủ nguyên tắc nào để nó đủ sức chứa đựng được những tư tưởng mới của thời đại mới.      Theo tôi nghĩ, trong lịch sử phát triển của thể loại, bên cạnh việc xuất hiện những loại hình, thể loại mới, khái niệm đổi mới sáng tạo của nghệ thuật bao hàm sự đạt tới một cách hoàn mỹ của một loại hình, thể loại nào đó. Nói cách khác, mỗi loại hình, thể loại luôn vận động để tự làm giàu mình đồng thời tác động qua lại lẫn nhau để đạt tới sự hoàn mỹ cao hơn – trở thành những “khuôn vàng thước ngọc” của nghệ thuật.      Mỗi loại hình, thể loại cần có tên gọi, khuôn mặt của nó. Với truyện ngắn, ý kiến sau của Ga-ra-nốp thật đáng chú ý : “ Đối với truyện ngắn hay, có một vấn đề đặc biệt quan trọng, đó là bảo vệ cho được tính xác định về mặt  thể loại. Truyện ngắn cần phải cô đọng đến  mức cao nhất. Vấn đề số một đối với nó là vấn đề dung lượng (xin đừng lẫn với sự ngắn gọn bên ngoài)”.      Nhà văn có tài, có phẩm chất sáng tạo chính là người chấp nhận tự nguyện và thoải mái những nguyên tắc sắt đá của thể loại. Trong quá trình chấp nhận lề luật đó, chính là anh ta đã làm cho những nguyên tắc sắt đá đó trở nên hoàn mỹ. Thể loại càng đẹp, càng tinh xảo, tư tưởng càng sâu sắc, càng lớn lao.     Khi cầm bút, vấn đề viết cái gì đây dần dần sẽ được chuyển thành vấn đề lựa chọn thể loại nào ? Sẽ không thể viết nổi  nếu không nắm vững nguyên tắc của thể loại và điều đó không chỉ là vấn đề nghề nghiệp đơn thuần mà còn là một yếu tố quan trọng để cùng với tư tưởng  tình cảm hình thành nên cảm hứng sáng tạo, hình thành nên “tia chớp” cảm hứng để nhà văn cất cánh bay vào bầu trời sáng tạo nghệ thuật.     Chọn thể loại cho phù hợp với ý đồ tư tưởng là khâu đầu tiên đặc biệt quan trọng của quá trình sáng tạo. Với ý nghĩa này , bản thân thể loại – hình thức , đã thể hiện sự đòi hỏi phải phù hợp với chủ đề tư tưởng – nội dung. Luận điểm về mối quan hệ hữu cơ giữa hình thức và nội dung thể hiện rõ ngay ở khâu đầu tiên này. Ý tưởng này được nhà thơ Raxun Gamzatop nói bằng hình ảnh độc đáo và giản dị:           “Kẻ  ngu làm kinh ngạc bằng tiêng gào             Người thông minh làm kinh ngạc bằng câu tục ngữ dẫn ra đúng chỗ.             Mùa xuân đã đến – hãy hát bài ca              Mùa đông đã đến – hãy kể chuyện cổ tích “      Trong lịch sử phát triển lâu dài của nghệ thuật văn chương nhân loại, có rất nhiều ví dụ về những nhà cách tân lớn mà bằng tài năng độc đáo của mình đã đưa thể loại truyện ngắn đến những đỉnh cao rực rỡ của sự hoàn mỹ. Tính cách tân của các thiên tài là làm phong phú, đa dạng thể loại đồng thời tiến tới khẳng định những nguyên tắc cơ bản, những qui định ngặt nghèo và khắt khe của sáng tạo nghệ thuật ở thể loại truyện ngắn.      K. Pauxtopxki -  nhà cách tân độc đáo, người thầy dạy nghề cỡ lớn đã nói về điều này:”Mỗi nhà văn, kể cả những người muốn viết truyện ngắn một cách hoàn toàn thoải mái, đều không khỏi có lúc phải nghĩ về những nguyên tắc sắt đá, những  “qui luật vàng” được viết trong các sách giáo khoa văn học. Những qui luật đó cố nhiên rất hay. Chúng buộc những ý tưởng còn lờ mờ trong đầu óc nhà văn phải cập bến những ý đồ chính xác và sau đó, nhịp nhàng đi tới những khâu cuối cùng  , tới  sự hoàn thiện của tác phẩm, cũng như con sông mang nước của mình tới  biển”.      Thông thường, người ta chỉ chú ý đến tính chất tự sự (kể chuyện) của truyện  ngắn, tệ hơn là coi truyện ngắn như một thứ văn xuôi “nôm na mách qué”, hoặc thứ văn xuôi “bò sát ngọn cỏ” !...Đó là một quan niệm sai lầm. Truyện ngắn đích thực không bao giờ là những chuyện vặt vãnh mà mỗi chi tiết dù nhỏ bé cũng ẩn tàng hơi thở của thời đại, nỗi đau, niềm vui của nhân thế… Những cách tân, sáng tạo của các nhà văn bậc thầy về truyện ngắn đã khẳng định rằng, truyện ngắn, về tạng chất của nó rất gần với thơ, thậm chí có thể nói một  cách không đến nỗi quá đáng rằng, truyện ngắn là một dạng cấu trúc đặc biệt của thơ. Với ý nghĩa ấy, truyện ngắn  có vị trí cao cả đặc biệt ở ngay cả trong “bầu trời Thi ca” mà lâu nay thơ ca độc tôn ! Về điều này, cũng K.Pauxtopxki có ý kiến tuyệt hay :”…Cái chính là ở chỗ khi văn xuôi đã đạt tới mức hoàn thiện toàn mỹ thì về bản chất nó đã thật sự là thơ!”. Và chính những truyện ngắn của K.Pauxtopxki là sự chứng minh rõ ràng ý tưởng đó : được cảm hứng trữ tình sâu lắng dẫn dắt, những câu truyện rất giản dị mà Pauxtopxki kể ra đã mất đi cái chất nôm na ngày thường của nó mà lấp lánh cái cấu trúc kỳ ảo của những tứ thơ thể hiện những nỗi niềm ưu tư, trắc ẩn về số phận con người, thời đại…      Cần lưu ý rằng, cái nghĩa Thơ  được nói đến ở đây phải được hiểu là chất trữ tình sâu lắng của những trạng huống, của những tâm trạng nhân vật trong truyện ngắn (chứ không phải là những sự uốn éo  cầu kỳ trong câu văn, sự lòe loẹt trong tả cảnh…), là sự cao đẹp của tư tưởng thẩm mỹ khả dĩ có sức mạnh chắp cánh mà nâng cao tâm hồn người đọc thoát khỏi những sự níu kéo của cái “trần tục” ở đời thường đặng vươn tới những ý tưởng đầy nhân văn và sáng tạo. Với ý nghĩa ấy, chất thơ  của truyện ngắn chính là cái tâm trong sáng mà đầy nặng sự ưu thời mẫn thế của nhà văn.      Như vậy, khi đạt tới đỉnh cao sáng tạo, thơ và truyện ngắn đã gặp nhau hòa thành đám mây ngũ sắc kỳ diệu ! Đây chính là đầu mối để ta lần tìm về đặc trưng loại biệt của thể loại truyện ngắn. Bởi vì, chỉ có đứng ở nơi hội tụ của sáng tạo nghệ thuật này, ta mới nhìn rõ những nguyên tắc sắt đá, những qui luật vàng của thể loại truyện ngắn !     Ta hãy  trở lại  câu hỏi  “Truyện ngắn là gì ?”.  Như trên vừa nói thì có phải chăng truyện ngắn là thơ, một dạng thơ đặc biệt -  thơ văn xuôi ? Đó cũng là một ý, song chưa vội, hãy trở lại với cái tên gọi của nó : Truyện ngắn !      Tên gọi truyện ngắn đã thể hiện khá rõ diện mạo của nó : truyện ngắn thì phải là  truyện… ngắn  !  Không cần phải dùng lối chiết tự hoặc tìm tra cái ngữ nghĩa xa xưa của thuật ngữ “truyện ngắn” như nhiều người  đã làm, mà ta hãy cứ nhìn vào phương thức tồn tại và cái hình hài ngắn gọn đến ngạc nhiên của những  truyện ngắn kiểu mẫu của các bậc thầy, sẽ có ngay được ý niệm cơ bản khá chính xác về truyện ngắn : đó là một kỳ quan nghệ thuật bé nhỏ nhưng có sức chấn động phi thường !       Một số người dựa vào chính cách tồn tại của truyện ngắn để giải thích những đặc điểm của thể loại . Đây là một hướng tiếp cận tốt. Bởi vì từ khi ra đời cho đến nay (truyện ngắn hình thành gắn liền với sự ra đời của báo chí), truyện ngắn ngày càng khẳng định rõ chức năng  của  nó  ở cả hai phương diện báo chí  và văn chương . Môi trường sống của truyện ngắn là báo chí, nhưng tính chất của nó  là một tác phẩm văn chương . Báo chí qui định cho truyện ngắn  một hình thức – khuôn khổ ngắn gọn . Tính chất văn chương đòi hỏi truyện ngắn phải đạt tới một tác phẩm nghệ thuật có cấu trúc hoàn chỉnh – một chỉnh thể thẩm mỹ. Những truyện ngắn nào còn nặng về tính chất ghi chép, phóng sự và sức khái quát yếu  là do chưa thoát ra khỏi vòng cương tỏa của cái môi trường báo chí. Cũng là cái hạt mầm được gieo trên mảnh đất báo chí” ấy , nhưng truyện ngắn phải phát triển thành một loài cây đặc biệt, khác hẳn  với những  “vườn cây báo chí”, nó phải vươn tới tầm cao của sự sáng tạo nghệ thuật để tạo nên một thế giới khác : thế giới nghệ thuật văn chương .       Truyện ngắn của chúng ta ít tính chất văn chương, nặng tính chất thời sự báo chí vì người viết bị gò ép quá nhiều về tính chất  “có định hướng” của tờ báo, vào những chủ đề, đề tài mà tờ báo đó phải  “bám sát”. Song, chủ yếu là do tài năng của người viết, chưa từ cái “khung cửa nhỏ” của đề tài mà nhìn bao quát được cả đại dương – mở rộng khả năng ôm trùm hiện thực, khả năng khái quát của thể loại truyện ngắn.Việc so sánh truyện ngắn với tiểu thuyết dưới đây sẽ làm rõ ý này .      Như trên đã nói, vấn đề đặc biệt quan trọng là bảo vệ cho được tính xác định về mặt thể loại của truyện ngắn . Và tính xác định đó chính là sự đòi hỏi truyện ngắn phải cô động đến mức cao nhất. Điều này cũng được X. Antônốp đặc biệt nhấn mạnh : “ Trước mắt nhà văn viết truyện ngắn  là vấn đề rất phức tạp. Mọi câu chuyện càng phức tạp hơn, bởi lẽ truyện ngắn phải …ngắn !...Chính việc truyện ngắn phải ngắn khiến nó tự phân biệt một cách dứt khoát và rành rọt bên cạnh  truyện vừa và tiểu thuyết”.      Không ai máy móc qui định truyện ngắn phải bao nhiêu chữ, nhưng khuôn khổ báo chí đã hình thành nên một  diện mạo tương đối định hình đối với truyện ngắn : từ ba đến năm ngàn chữ. Điều cần chú ý ở đây là: cái  vỏ hình thức bên ngoài khá định hình của thể loại truyện ngắn đã buộc nó phải tạo nên sự biến đổi của  cấu trúc nội tại, đó là sự vận động phát triển đi từ cái cá biệt đến cái chung, từ cụ thể hóa đến khái quát hóa, tức là quá trình điển hình hóa của nghệ thuật văn chương. Đó chính là sự cách tân, đổi mới, sáng tạo của thể loại truyện ngắn. Sư khác biệt của truyện ngắn đối với truyện dài, tiểu thuyết không phải chỉ ở độ dài ngắn. Có người chú  ý đến phẩm chất đặc biệt của truyện ngắn do môi trường báo chí đòi hỏi, đó là yếu tố mới lạ. Song, cần lưu ý rằng, yếu tố mới lạ đó không phải là tính thời sự “sát sạt”, càng không phải là “chuyện lạ đó đây” của môi trường báo chí. Yếu tố mới lạ của truyện ngắn là phải tạo nên được sự cuốn hút đối với người đọc vào những sự kiện đang diễn ra một cách đầy biên động của cả đời thường và những chuyện lớn lao của thời đại. Điều cần nhấn mạnh là, yếu tố mới lạ đó là sự xâu chuỗi cái đời thường và những cái lớn lao thành một cấu trúc nghệ thuật hoàn chỉnh đặc biệt ngắn gọn, cô đọng của truyện ngắn khiến cho cái cụ thể và cái trừu tượng, cái cá biệt và cái điển hình ở truyện ngắn khác hẳn tiểu thuyết: nó hòa vào nhau và dường như là một để tạo nên sức cuốn hút mạnh mẽ ở người đọc – đọc liền một  mạch. Chính ở cách đọc truyện  ngắn này, một lần nữa cho ta thấy cái phẩm chất gắn bó với thơ của nó: mạch cảm hứng không đứt đoạn và truyện ngắn nào hay là những truyện ngắn cấu trúc  theo một cái tứ độc đáo như của tứ thơ vậy !...      X.Antonop đã nói về điều này như sau:”Bởi truyện ngắn chỉ đọc liền trong ít phút nên ở đây rất cần tới sự nguyên vẹn của cấu trúc, sự thống nhất của phong cách. Một vài câu không đâu, thậm chí vài trang tiểu thuyết có thể bỏ qua, nhưng ở truyện ngắn, người ta không được phép. Cần phải nhớ rằng, một trong những đặc điểm cốt yếu của truyện ngắn là nhạy bén trước những gì thay đổi của đời sống…Một trong những lý do để nhiều thế kỷ qua, truyện ngắn trở thành một trong những thể loại có ý nghĩa phổ cập nhất: đó là sự kết hợp giữa yếu tố năng động, khả năng nhạy bén với một cái nhìn rất mới đối với cuộc sống”      Ngắn ở truyện ngắn đồng nghĩa với cô đọng, tinh chất – nhìn vào đó có thể thấy cuộc  sống hiện ra với đủ sắc màu của nó. Sự thách đố ở đây là ai viết được ngắn gọn nhất ! Lep Tonxtoi nói:”Tôi không có thời gian để viết ngắn!”. Còn A. Tsekhop nói:”Để có một truyện ngắn tốt, trong truyện đó, không có cái gì được thừa, cũng y như trên boong tàu quân sự, ở đó tất cả đâu vào đấy, không có gì được thừa, truyện ngắn cũng vậy. Nghệ thuật viết, nói cho đúng ra, không phải ở chỗ viết như thế nào, mà là nghệ thuật vứt bỏ đi những gì dở kém như thế nào”…       Và A.Tsekhop đã rất trung thành với những nguyên tắc đó của nghệ thuật viết truyện ngắn. Ông cố gắng viết thật ngắn, nhưng truyện của ông nồng ấm hơi thở đời sống, bao quát những vấn đề cơ bản của xã hội và vang lên âm hưởng sử thi quyến rũ. Sự sáng tạo của A.Tsekhop khiến ta ngạc nghiên chính là kết cấu chặt chẽ, ngắn gọn và có vẻ đẹp thanh tú, giản dị đến tuyệt vời. Đó là sự ngắn gọn, giản dị của thiên tài. Tomat Man  nói:”Sự ngắn gọn của Tsekhop là sự ngắn gọn tráng lệ”. Còn Trifnov nói:”Truyện ngắn của Tsekhop (những truyện ngắn hay nhất) chính là những tiểu thuyết được tài năng ghê gớm của ông cô gọn lại”. Và , từ những truyện ngắn  mẫu mực của Tsekhop, Trifnov đã đi đến  khẳng định đặc trưng của thể loại truyện ngắn: Về khả năng bao quát cuộc sống, truyện ngắn và tiểu thuyết bình đẳng với nhau… Một anh hùng ca dày dặn và một truyện ngắn bốn, năm trang có thể xếp vào cùng một diễn đàn”. Ý kiến này dường như có vẻ cao hứng và cường điệu. Song, với bàn tay sáng tạo kỳ diệu của thiên tài, sức mạnh của thể loại là không có giới hạn !    Đến đây, có thể nói, truyện ngắn vừa là dạng thức đặc biệt của THƠ, vừa là TIỂU THUYẾT được cô gọn lại – dạng thức độc đáo của tiểu thuyết.Với ý nghĩa này, nếu nói truyện ngắn là thể loại văn học khó nhất là hoàn toàn có cơ sở. Ở truyện ngắn, mỗi câu chữ, mỗi dấu chấm phảy đều phải được chọn lọc tới mức tinh xảo, hoàn mỹ. Ngôn ngữ của truyện ngắn  phải là thứ ngôn ngữ kim cương tuân theo những  “Quy luật vàng” khắc nghiệt ! Cho nên ta sẽ dễ dàng tìm thấy không ít những ý kiến về đặc trưng của thể loại truyện ngắn gần với  quan niệm trên. Chẳng hạn như:”Trong các thể loại văn chương, truyện ngắn đóng vai trò hổ báo trong đại gia đình các loài vật. Ở loài thú dữ này, không được có chút mỡ thừa dính vào mọi cơ bắp, nếu không chúng không thể săn mồi được. Ngắn gọn là qui luật của việc cấu tạo truyện ngắn. Nhờ có khả năng phản ánh  hành động một cách ngắn gọn, truyện  ngắn có khi còn có thể đạt tới trình độ anh hùng ca và đó là cả một bí mật của nó” (Hoan Bốtsơ), “Truyện ngắn là một thứ giọt nước mà không có nó không thể có đại dương . Theo tôi hiểu toàn bộ truyện ngắn là một tấm thảm lớn lao về cả thời đại. Với những mảnh tưởng như rất nhỏ bé, nó góp phần tạo nên cả tấm chân dung hoàn chỉnh. Truyện ngắn giống như tranh khắc gỗ, lao động nghệ thuật ở đây đòi hỏi chặt chẽ, cô đọng, các phương tiện phải được tính toán một cách tinh tế, nét vẽ phải chính xác. Đây là một công việc vô cùng tinh tế. Xoay xỏa trên một mảnh đất chật hẹp, chính đó là chỗ làm cho truyện ngắn phân biệt với các thể loại khác” (Ts.  Aitmatốp), v.v…       A. Tônxtôi  nhận định : truyện ngắn là một trong những thể tài văn học khó nhất. Về nội dung cũng như về tư tưởng , nó không khác gì tiểu thuyết…chỉ có điều do ngắn nên khó hơn…Truyện ngắn đòi hỏi một công phu lao động lớn. Đây là chỗ đánh dấu trình độ nghệ thuật một nền văn học”, để thấy rằng vấn đề đã trở nên trầm trọng, chứ không phải “chuyện như đùa”  nữa . Từ ngày có cuốn  “Những người thích đùa”  của Azít  Nêxin, dường như làng văn của chúng ta thiếu đi tính thận trọng, nghiêm túc cần thiết . Người sáng tác viết như đùa nhà phê bình cũng  viết như đùa mà quên đi rằng “cơm áo không đùa  với khách văn”  !  Muốn đùa phải cao tay lắm ! …     * * *     Nhà thơ Đức Bese có nói rất hay rằng  : “Khi nào bầu trời thơ  ca rạng rỡ nhất ? Sau cơn giông , sau xung đột” . Câu này được viết trong chuyên luận “Cấu tứ trong thơ trữ tình” .Như thế có thể nói rằng, xung đột không chỉ là đặc trưng loại biệt của KỊCH mà cả THƠ và VĂN XUÔI đều có dự phần. Cũng như vậy, chất trữ tình bay bổng không chỉ là thuộc tính đặc trưng của THƠ mà cả KỊCH và VĂN XUÔI đều không thể thiếu. Sự tác động qua lại, chuyển hóa lẫn nhau giữa các  thể loại văn học không chỉ làm cho thể loại trở nên phong phú, đa dạng mà còn ngày càng khẳng định những đặc trưng có tính loại biệt của các thể loại. “Thể loại sống bằng hiện tại, nhưng luôn nhớ quá khứ của mình, khởi thủy của mình” (M.Bakhơtin) – liệu còn cách nói nào hay hơn nữa ? Hanoi, l985 – TP.HCM, 2009 Đỗ Ngọc Thạch nguồn: vanvn.net phienbancu Đã viết lại bài này, xem: TRUYỆN NGẮN - ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI Đã viết lại bài này, xem: TRUYỆN NGẮN - ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI

chùm tiểu phẩm hài của Đỗ Ngọc Thạch trên vandanviet.net

Chùm tiểu phẩm hài của Đỗ Ngọc Thạch trên vandanviet.net

Chùm tiểu phẩm cười của Đỗ Ngọc Thạch. - Vandanviet.net - Dien ...

vandanvn.net/vi/news/Tieu-pham-Cuoi/Chum-tieu-pham-cuoi...

30 Tháng Tám 2012 ... 1.Ông Trùm Được giao nhiệm vụ đi viết phóng sự điều tra về "Xã hội đen”, nhà báo nọ chuẩn bị sẵn rượu ngon thịt thơm để đến tiếp kiến với ...

 Bản tin » Tiểu phẩm & Cười

Chùm tiểu phẩm cười của Đỗ Ngọc Thạch.

Thứ năm - 30/08/2012 21:02

1.Ông Trùm Được giao nhiệm vụ đi viết phóng sự điều tra về "Xã hội đen”, nhà báo nọ chuẩn bị sẵn rượu ngon thịt thơm để đến tiếp kiến với với "Ông Trùm xe lăn”, một nhân vật đã trở thành huyền thoại trong giới giang hồ khoảng chục năm nay. Có biệt danh "Ông Trùm xe lăn” là bởi sau một lần huyết chiến với một Ông Trùm khác vì tranh chấp lãnh địa, ông Trùm này bị trọng thương phải ngồi xe lăn và cũng từ đó khai trương cơ sở sản xuất xe lăn, ...

Chùm tiểu phẩm cười của Đỗ Ngọc Thạch.

Thông tin liên hệ:
Tác giả Đỗ Ngọc Thạch
Sinh ngày 19-5-1948, tại Phú Thọ.
Hiện sống và làm việc tại TP. HCM
Email: dongocthach18@yahoo.com.vn
_____


Chuyện Nhà Báo
Chùm tiểu phẩm cười của Đỗ Ngọc Thạch

1.Ông Trùm
    Được giao nhiệm vụ đi viết phóng sự điều tra về "Xã hội đen”, nhà báo nọ chuẩn bị sẵn rượu ngon thịt thơm để đến tiếp kiến với với "Ông Trùm xe lăn”, một nhân vật đã trở thành huyền thoại trong giới giang hồ khoảng chục năm nay. Có biệt danh "Ông Trùm xe lăn” là bởi sau một lần huyết chiến với một Ông Trùm khác vì tranh chấp lãnh địa, ông Trùm này bị trọng thương phải ngồi xe lăn và cũng từ đó khai trương cơ sở sản xuất xe lăn, xe lắc tay cho người tàn tật. Người ta cho rằng cơ sở xe lăn này chỉ là bình phong cho những hoạt động kín có tính chất xã hội đen, nhưng thực hư thế nào còn chưa rõ!
    Khi nhà báo nọ đến cơ sở xe lăn tay xin gặp "Ông Trùm xe lăn” thì người ta đẩy ra một cái xe lăn nhưng người ngồi trên xe lăn là một người bằng gỗ. Nhà báo ngạc nhiên muốn hỏi thì một bà lão tóc bạc da mồi, miệng móm mém nhai trầu, nói: "Thực ra thì ông Trùm xe lăn chỉ sống và điều hành công việc có hơn một năm thì chết. Nhưng chúng tôi không phát tang mà để ông sống tiếp bằng cái tượng gỗ này. Mọi việc do tôi, vợ ba của Ông Trùm xe lăn điều hành, cũng được hơn tám năm rồi!”. Nhà báo thốt lên: "Thì ra những việc kinh thiên động địa hơn tám năm qua là do Bà Trùm Ba thực hiện! Xin bái phục!”. Bà Lão cười móm mém rồi nói tiếp: "Thực ra thì hai năm nay, tôi chỉ là người "Ký duyệt”, chứ từ lên kế hoạch đến thực hiện đều do con bé út nhà tôi làm hết!”. Bà Lão vừa dứt lời thì có một cô bé khoảng mười tuổi bước ra, tươi cười chào nhà báo rồi nói: "Nhà báo muốn phỏng vấn "Ông Trùm xe lăn” thì xin cứ hỏi thoải mái!”. Nhà báo kia kinh ngạc tột độ, chỉ chụp được vài kiểu ảnh "ông Trùm xe lăn” thì á khẩu, không hỏi được gì!

2. Kết cục có hậu
    Có nhà báo nọ chuyên viết điều tra về chống tham nhũng, nhưng suốt gần 40 năm hành nghề, chưa bài điều tra nào được sử dụng và đều bị đưa vào tủ bài lưu, không sử dụng! Nhà báo nọ không hề biết rằng bài điều tra của mình bị "câu lưu” vì chưa xong vụ này lại được giao đi viết tiếp vụ khác, hết lên rừng rồi lại xuống biển, bị xoay như đèn kéo quân! Cho đến khi về hưu, nhà báo nọ mới vô tình biết được rằng mọi điều tra công phu của mình đều dẫn tới những khu vực có biển "cấm quay phim chụp ảnh”, cho nên đều bị ách lại. Không thể tin là gần 40 năm qua, mình chỉ là con dã tràng nên nhà báo kia bị sốc mạnh và mắc vào căn bệnh Tâm thần phân liệt!
    Từ đó cho đến nay, người ta thấy nhà báo kia lúc nào cũng tay cầm máy ảnh, tay cầm máy ghi âm đi khắp nơi. Ai cũng cho là người tâm thần nên chẳng ai để ý. Nhưng tới một ngày kia, một người trong ban phòng chống Tham nhũng vô tình phát hiện ra trong máy ảnh và máy ghi âm của nhà báo tâm thần đó có những tài liệu cực độc vì có thể bắt và khởi tố gần chục quan chức vào loại cao cấp của mấy ngành và mấy tỉnh nọ!

3. Bệnh nghề nghiệp
    Nhà báo nọ đến một bệnh viện Tâm thần để viết bài, thấy một đám đông bệnh nhân đang kẻ đứng người ngồi ở ngoài sân, ai cũng như đang mải mê làm một việc gì đó, không thèm để ý tới nhà báo. Một lúc lâu, mới có một bệnh nhân, tay cầm mấy tờ báo cũ, đi đến bên nhà báo, đứng ngó nhà báo trân trân rồi ngửa mặt lên trời vừa cười ha ha vừa khóc hu hu. Nhà báo kia thấy vậy liền hỏi ông Bác sĩ đi cùng: "Ông ta sao vậy?”. Bác sĩ nói: "À, ông ta vốn là một nhà báo chống tham nhũng, đụng phải một cái tổ Mafia cỡ bự nên thân bại danh liệt, giờ bệnh nặng lắm. Ông ta làm như vậy là có ý thương hại anh và cười anh là thằng ngốc!”. Nhà báo kia lẩm bẩm: "Thằng chết cãi thằng khiêng!”. Được năm phút sau, có một bệnh nhân dáng dấp như người mẫu chân dài, đi tới đi lui trước mặt nhà báo và mỗi lần tạo một dáng đứng đẹp mắt rồi nhìn nhà báo với ánh mắt lúng liếng. Bác sĩ nói: "Người này đã từng đoạt vương miện Á hậu hai của ba cuộc thi người mẫu thời trang cấp tỉnh, cấp quốc gia và quốc tế. Đã từng cặp bồ với những đại gia cỡ bự, nhưng rồi gặp đại nạn khi bị vợ của một đại gia thuê bọn đầu gấu bắt cóc rồi cắt vú, xẻo mông!”. Nhà báo kia lẩm bẩm: "Thiện tai! Thiện tai! Quyền lực mà hôn phối với mỹ nhân thì sẽ sinh ra tai họa!”. Năm phút sau nữa, nhà báo kia thấy một người to lớn bệ vệ kiểu như đại quan hoặc Tổng Giám đốc mà luôn tìm nhặt cái gì đó cho vào mồm ăn ngon lành. Bác sĩ nói: "Người này đã kinh qua chức quan tỉnh hàng đầu, bị kết án mười năm tù vì tội ăn hối lộ. Được nửa năm thọ án thì bên nhà giam họ chuyển qua đây vì ông này mỗi khi lên cơn, gặp cái gì cũng ăn, thậm chí ăn cả roi điện của quản giáo!”. Nhà báo kia nghe xong, trố mắt kinh ngạc và lóng ngóng lấy máy ảnh ra chụp thì bị người bệnh nhân ăn tạp kia chộp lấy máy ảnh, nhai nghiến ngấu, chỉ sau năm phút chiếc máy ảnh Canon cực tốt đã không còn một chi tiết!

4. Điệu hổ ly sơn
    Có Nhà báo kia nổi danh nhờ tài viết điều tra, trong quá trình tác nghiệp chỉ dùng hai kế sách là "Điệu hổ ly sơn” và "Mỹ nhân kế”. Tức là mỗi khi đến đâu tìm chứng cứ, anh ta đều dùng một cộng tác viên là người mẫu chân dài làm mỹ nhân kế để điều đối tượng đến đâu tùy ý và cuối cùng là dẫn dụ vào bẫy! Đúng ngày nhà báo kia được thăng chức trưởng phòng Biên tập, cô người yêu đẹp như mộng cũng đồng ý kết hôn, đúng là "Song hỷ long môn”. Nhưng chỉ trước giờ bái đường thành thân có mười lăm phút, nhà báo kia nhận được lệnh của Sếp đi theo một du thuyền để điều tra một đường dây tham nhũng lớn, Sếp còn hứa nếu vụ này thắng lợi sẽ được thăng thêm một cấp lên Phó Tổng Biên tập. Lệnh thật oái oăm nhưng lời hứa thật hấp dẫn, sao lại có thể từ chối! Thế là lễ cưới đành hoãn lại, chờ ngày khải hoàn.
    Khi lên chiếc du thuyền hoành tráng rồi, có một vị quan chức cỡ bự nhận ra nhà báo kia, mời uống rượu rồi nói: "Chuyến du thuyền này toàn là các quan chức và ông chủ loại VIP nhưng đều bị mắc vào kế "Điệu hổ ly sơn” của đối thủ!”. Nhà báo kia giật mình hỏi lại: "Thế là nghĩa làm sao?”. Vị quan chức kia nói: "Nghe nói cậu rất giỏi dùng kế "Điệu hổ ly sơn” mà ngạc nhiên thế sao? Tức là chuyến du thuyền này chở toàn những người trúng kế "Điệu hổ ly sơn” đi du ngoạn nơi trùng khơi: người thì bị cấp phó đảo chính, người thì bị vợ cắm sừng… Chắc cậu không bị người ta dùng kế "Điệu hổ ly sơn” chứ!”. Nhà báo kia nghe nói vậy thì đấm ngực bình bịch mà chỉ nói được mấy tiếng: "Trời hại ta! Trời hại ta rồi!...”. Vừa lúc đó, điện thoại di động của nhà báo kia réo vang và sau đây là câu nói ngắn gọn của người đẹp cưới hụt: "Xin chào! Từ giờ em đã là Tổng Biên tập phu nhân, đừng gọi em là cánh én nhỏ nữa nha!”.
                                                                                                                                     Sài Gòn, 10-6-2011
                                                                                                                                           Đỗ Ngọc Thạch
Đỗ Ngọc Thạch
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ SÀI GÒN ngày 10.6.2011
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet.Net Khi Trích Đăng Lại.
__________________________________________________



Chùm Tiểu Phẩm Cười của Đỗ Ngọc Thạch

1. Pha trộn thể loại

    Có một nhà văn chuyên viết văn xuôi và một nhà thơ chuyên viết thơ tự do, cùng nhau đi thực tế cơ sở ở một làng quê vùng sâu vùng xa. Cảnh vật ở đây sơn thủy hữu tình rất ngoạn mục, tràn đầy cảm hứng sáng tạo. Nhưng con người ở đây thì thưa vắng như lá mùa thu, hai nhà văn-thơ kia tìm mỏi mắt cũng chỉ thấy có một cô thôn nữ tạm "sạch nước cản” có thể làm "chất xúc tác” cho cảm hứng sáng tạo, là làm người tình trong quá trình "thai nghén” tác phẩm, nghĩa là cả nhà văn và nhà thơ cùng sở hữu chung một người tình.
    Sau một tháng thực tế, tới ngày chia tay, nhà văn chuyên viết xuôi nói với  thôn nữ: "Nếu tình yêu của chúng ta ra hoa kết trái thì em đặt tên con là Văn Xuôi, sau này bố con sẽ biết đường mà tìm nhau”. Còn nhà thơ chuyên viết thơ tự do thì nói với thôn nữ: "Nếu những lần ái ân của chúng ta có kết quả thì em hãy đặt tên con là Thơ Tự do, sau này con nó sẽ biết tìm bố ở đâu!”.
    Chín tháng sau, cả nhà văn và nhà thơ cùng nhận được thư của thôn nữ như sau: "Em đã đặt tên con là Thơ Văn Xuôi! Mà bộ phận sinh dục của nó kỳ lắm: nửa là chim nửa là bướm!”.


2. Trường học làm quan

    Hai vợ chồng ông quan nọ nói chuyện với nhau về tương lai của cô con gái cưng. Bà vợ nói: "Ông thật là giỏi, đã lo lót cho con qua được hai cửa ải thi tốt nghiệp Trung học Phổ thông và thi vào đại học”. Quan chồng: "Có đáng kể gì chuyện nhỏ như con thỏ ấy!”. Quan vợ: "Nhưng con gái mình nó vừa dốt vừa biếng nhác, chỉ lo chuyện quần áo thời trang và trang điểm phấn son thì làm sao qua được bốn năm đại học mà tốt nghiệp?”. Quan chồng: "Bà khỏi lo, con gái ta nó đủ khôn ngoan để tự vận động trong kế sách "Đổi tình lấy điểm” tiếp theo, bà chỉ cần lo "bảo vệ từ xa”, đừng để nó thiệt thân con gái là được!”. Quan vợ: "Chuyện đó thì tôi kinh nghiệm đầy mình, sẽ cầm tay chỉ việc cho con gái chu đáo. Lăn lộn trong chốn quan trường hơn chục năm, làm cái kế sách "Chạy chức” cho ông tới ba bốn lần mà có hề hấn gì đâu, chỉ cho vuốt má xoa mông là đã xong! Nhưng ra trường thì cho nó về làm ở đâu cho nó thích hợp mà lại nhàn hạ?”. Quan chồng: "Thì cứ để đến lúc đó sẽ biết!”. Quan vợ: "Thì ông cứ nói ngay đi, lúc ấy lỡ ông có mệnh hệ gì thì tôi còn biết đường mà lo liệu!”. Quan chồng: "Bà chỉ hay nói gở. Thôi được, "Thiên cơ bất khả lộ” nhưng với phu nhân thì nói cũng không sao. Đến lúc nó ra trường, bà xin cho nó vào dạy ở "Trường học làm quan”, ở đó trình độ biết ký tức "điểm chỉ” là đủ!”. Quan vợ: "Ôi, ông xã tuyệt vời, có thế mà tôi nghĩ mãi không ra!”.


3. Kết cục bất ngờ

    Có ông quan nọ khi đương chức vì quá lo "bảo vệ danh tiếng” mà sống theo "dòng khổ hạnh”, tức về ăn uống thì không uống tới li rượu thứ hai, thịt cá không gắp tới miếng thứ ba, về tình ái thì tuyệt đối "nam nữ thọ thọ bất thân”. Chính vì biết "tu luyện” nghiêm khắc mà ông đã lên đến vị trí chóp bu hàng tỉnh. Tuy nhiên, tới lúc ông sắp về hưu thì người "sư gia” (trợ lý) nói: "Tôi đã "phục vụ” tới ba đời Sếp nhất của cái tỉnh này, nhưng không thấy ai thiệt thòi như ông, ở đời có biết bao "của ngon vật lạ” mà ông không hề được thưởng thức!... Tôi tặng ông câu ca dao này: Lẳng lơ chết cũng ra ma/ Chính chuyên chết cũng khiêng ra ngoài đồng!”. Nghe "sư gia” nói vậy, ông quan suy nghĩ một ngày một đêm thì thấy mình quả thật là thằng ngốc, bèn nói với "sư gia” tìm chỗ "xả xú-páp”! "Sư gia” liền dẫn ông quan nọ tới một khách sạn nhiều sao chơi trò "Nhất dạ đế vương”, không quên chuẩn bị cho Sếp một liều "Nhất dạ ngũ giao” gia truyền của vua Minh Mạng!... Kết cục là ông quan nọ đã bỏ mạng bên một bầy tiên nữ chân dài do thay đổi sinh hoạt quá đột ngột, giống như ô tô cua ngoặt quá gấp bị lăn xuống vực!
    Trên tấm bia mộ của ông quan nọ, người ta thấy có khắc dòng chữ: "Nơi đây yên nghỉ một con người cả đời tận tụy vì dân, vì nước… nhưng đến cuối đời lại bị tai nạn giao thông thảm khốc! Thương thay!...”.


4. Xuân Đào cắt thịt

    Chuyện xưa có nàng Xuân Đào hiếu thảo, nhà nghèo, mẹ già lại ốm đau mà không có tiền mua thịt cho mẹ ăn, liền cắt thịt trên cánh tay nấu cháo cho mẹ ăn.
    Chuyện ngày nay: có nàng Hiếu Hiền, cũng lâm vào cảnh nhà nghèo mà mẹ già ốm đau, liền theo gương nàng Xuân Đào cắt thịt cánh tay nấu cháo cho mẹ ăn. Người mẹ ăn cháo xong thì nhận ra đứa con hiếu thảo của mình đã theo gương nàng Xuân Đào ngày xưa, liền nói: "Ôi, con tôi… con mà làm như thế thì vài ngày nữa người con chỉ còn trơ bộ xương”. Nói xong, người mẹ ôm chặt con vào lòng rồi cắn lưỡi mà chết!...


5. Bị cha đánh đòn

    Văn Hiếu là một chàng trai hiếu thảo, lỡ có mắc lỗi lầm gì khi bị cha đánh đòn đều không kêu ca oán thán nửa lời. Một lần, bị cha la mắng, cầm roi lên rồi mà lại thôi không đánh đòn nữa, Văn Hiếu liền nói: "Lỗi của con đáng đánh đòn, cha hãy đánh đi, con xin nhận mười roi!”. Người cha đánh xong, Văn Hiếu khóc rống. Cha Văn Hiếu thấy vậy thì nói: "Mọi khi cha đánh đòn, con có bao giờ kêu khóc đâu mà sao lần này khóc dữ vậy?”. Văn Hiếu nói: "Mọi khi cha đánh, con thấy đau, chứng tỏ sức cha còn khỏe, cánh tay còn mạnh, vậy là con yên tâm. Nhưng lần này, khi cha đánh đòn, con không thấy đau, mà nghe thấy cha thở gấp, chứng tỏ sức cha đã yếu đi nhiều lắm. Vì vậy mà con rất buồn!...”. Người cha nghe Văn Hiếu nói vậy thì ôm chặt con mà không nói nên lời!
                                                                                                                                       Sài Gòn, 4-6-2011
                                                                                                                                           Đỗ Ngọc Thạch
Đỗ Ngọc Thạch
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ SÀI GÒN ngày 08.6.2011
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet.Net Khi Trích Đăng Lại.
__________________________________________________



Tiểu Phẩm Cười của Đỗ Ngọc Thạch

Bủn rủn chân tay

    Một nữ diễn viên phải diễn xuất cảnh nữ thư ký đang báo cáo công việc với giám đốc thì bị giám đốc nhào tới hôn tới tấp vào mặt, vào ngực và nữ thư ký đã cho giám đốc ăn hai cái tát nổ đom đóm! Nhưng diễn tới ba lần mà nữ diễn viên vẫn không thực hiện đúng kịch bản. Đạo diễn thấy vậy la to: "Cắt!... Cô làm sao vậy? Cứ đứng ngây ra là thế nào?”. Nữ diễn viên ngập ngừng giây lát rồi nói: "Thưa đạo diễn, khi vị giám đốc hôn tới ngực em là em bủn rủn chân tay thì làm sao mà tát được?”. Đạo diễn: ?!

Không xác định được tác giả

    Một cô gái trẻ được mời đi đóng phim. Sau hai tháng tham gia đóng phim, cô gái trẻ ói mửa liên tục, ăn uống thất thường, không ăn được cơm, chỉ ăn vặt mấy quả chua như khế, me, sơ-ri… Người mẹ thấy vậy nói: "Con có thai rồi! Con hãy nói cho mẹ biết thằng nào là tác giả của cái thai này để mẹ bắt nó phải chịu trách nhiệm?”. Cô con gái nói: "Con phải đóng những cảnh bị cưỡng dâm tập thể, ít nhất cũng hai thằng, thì làm sao biết tác giả của cái thai là thằng nào?”. Người mẹ đấm ngực kêu trời: "Ông trời ơi, chẳng lẽ con tôi nó đẻ ra quái thai ba đầu sáu tay hay sao?”.

Lo xa

    Mùa thi cận kề mà thấy đức ông chồng và cả cậu con trai quý tử vẫn cứ nhởn nhơ như không, bà vợ lo lắng hỏi: "Thiên hạ họ cuống cuồng vì chuyện thi cử của con cái mà sao ông vẫn án binh bất động là cớ sao?”. Ông chồng từ tốn nói: "Đúng là đàn bà các bà nghĩ ngợi không dài hơn sợi tóc! Tôi không những đã sắp đặt cho nó đỗ thủ khoa hai trường đại học mà còn lo xong chuyện nó sẽ làm nghiên cứu sinh chuyển tiếp như thế nào, không chỉ là Thạc sĩ mà cả Tiến sĩ! Chưa hết, nó sẽ nhận nhiệm sở ở đâu! Tóm lại, tôi đã tính toán xong cả tương lai của nó, từ A đến Z!”. Bà vợ nhìn chồng thán phục: "Ông quả là một nhà tiên tri, một nhà chiến lược tài ba, một nhân tài đất nước!”. Người chồng nghĩ thầm: Không tài ba sao làm rể được ông bố vợ có hàm Bộ trưởng, không tài ba sao mới hơn ba mươi tuổi đã có hai bằng Tiến sĩ, làm giám đốc cái Sở uy quyền thét ra lửa!... Tuy nhiên, bây giờ ta phải đi xả láng với các Tiên nữ ở quán Bồng Lai, nếu không ta sẽ chỉ là một Thằng Ngốc!

Học theo Thánh Gióng

    Ngày mai là ngày đầu tiên đi làm, cô con gái nói với mẹ: "Mẹ hãy mua cho con một bộ giáp sắt, một cái mũ sắt và một cái gậy sắt!...”. Người mẹ nhìn con kinh ngạc tột độ, nói: "Ngày mai con đi làm là làm trợ lý Giám đốc chứ có phải đi đóng phim Thánh Gióng đánh giặc Ân đâu mà đòi bộ giáp sắt, mũ sắt và gậy sắt?”. Cô con gái nói: "Con theo dõi thông tin báo chí thấy nói các Sếp bây giờ thường quấy rối tình dục nhân viên nữ cho nên phải mặc bộ đồ như của Thánh Gióng!”. Người mẹ: "Ôi con gái tôi!...”.
                                                                                                                                        Sài Gòn, l-6-2011
                                                                                                                                           Đỗ Ngọc Thạch
Đỗ Ngọc Thạch
© Tác giả giữ bản quyền.
. Cập nhật theo nguyên bản của tác giả gởi từ SÀI GÒN ngày 01.6.2011
Xin Vui Lòng Ghi Rõ nguồn VanDanViet.Net Khi Trích Đăng Lại.
__________________________________________________

nguồn: vandanviet.net

• Bộ sưu tập gợi cảm của Skiny 

• GIẢI TRÍ
• Sao việt
• Hollywood
• Châu á
• Thời trang

10 khoảnh khắc “nổi loạn” của Miley Cyrus 

(Dân trí) - Ngôi sao tuổi teen Miley Cyrus ngày càng gây “sốc” với những hình ảnh không thể “nổi loạn” hơn của mình, khác với sự trong sáng mà khán giả vẫn thường thấy ở cô trước đây.

Xem tiếp

• Thủy Tiên mượn chồng con hâm nóng ngày về với showbiz
• Bộ sưu tập gợi cảm của Skiny 
• Brad Pitt và Angelina Jolie lên kế hoạch cho “Đám cưới thế kỷ”

Hai lần Bác sĩ - Đỗ Ngọc Thạch

Truyện ngắn Đỗ Ngọc Thạch - Trích: Hai lần Bác sĩ

BỘ SƯU TẬP ẢNH KHÁC

Nóng bỏng “nàng cừu” Elly Trần

3 nữ "sát thủ" hấp dẫn nhất màn...

Sự thật khuôn mặt Gan Lulu

Lưu Diệc Phi tuổi 15 non tơ

Những "cô gái thời tiết" hút hồn

No mắt với 4 "bản sao" Củng Lợi

<<, [1], 2, 3, 4, 5, 6, 7, >>

Xem Album tự động|   |< <<3456789 >> >|

BỘ SƯU TẬP ẢNH KHÁC

3 nữ "sát thủ" hấp dẫn nhất màn...

Sự thật khuôn mặt Gan Lulu

Lưu Diệc Phi tuổi 15 non tơ

Những "cô gái thời tiết" hút hồn

7 nữ nhà báo đẹp nhất Vbiz

No mắt với 4 "bản sao" Củng Lợi

<<, [1], 2, 3, 4, 5, 6, 7, >>

Đỗ Ngọc Thạch - văn học & nghệ thuật

www.vanchuongviet.org/index.php%3Fcomp%3Dtacgia%26actio...

Đỗ Ngọc Thạch ... Kiếm sống (truyện ngắn). Kiếm Sống 2 (truyện ngắn). Lấy Vợ Xấu (truyện ngắn).

Hai lần bác sĩ (truyện ngắn)

Hai lần bác sĩ Đỗ Ngọc Thạch

Thân là năm sinh và cũng là tên, hơn tôi bốn tuổi, tức sinh năm  1944. Sang năm đói Ất  Dậu  1945, lúc đó  Thân  mới một  tuổi, một lần bà nội tôi đi chợ, thấy Thân đói lả, chỉ còn thoi thóp bên xác người mẹ đã chết ở góc chợ. Bà tôi đem Thân về nuôi. Không hiểu do bà tôi mát  tay hay Thân  là một đứa bé hay ăn mau lớn mà chỉ hai, ba năm sau nó đã lớn nhanh  như thổi, chạy nhảy tung tăng khắp nơi. Khi tôi được ba tuổi,  mẹ tôi gửi  tôi cho  bà  nội và Thân trở thành  “vệ sĩ” của tôi, cõng tôi đi chơi rong khắp làng. Lúc đó, ông nội tôi đang hành nghề chữa bệnh, lấy hiệu là Đại  Đạo, tức cứu người  là chính, ai có tiền thì trả, ai nghèo quá thì ông tôi chữa bệnh miễn phí ! Còn bà nội tôi, vốn là con gái một ông chủ hiệu ở phố Thuốc Bắc Hà Nội, theo ông tôi lên miền đất  Trung du này thì sản xuất trà và giấy gió. Hai mặt hàng này lúc đó bán khá chạy nên phải nói là mức sống ở nhà ông bà nội tôi khá cao. Ngoài một vệ sĩ ra, tôi còn có riêng một nhũ mẫu (ở quê tôi gọi là “U”, còn xã hội gọi là “vú em”, “vú em” của tôi gọi là “U Tiến”, Tiến là tên gọi của tôi lúc nhỏ, do có phong trào “Nam tiến” lúc đó. Bố tôi tham gia “Nam tiến”, mẹ tôi tham gia “Phụ nữ cứu quốc” rồi đi học một khóa sư phạm ở chiến khu, cho nên tôi sống với ông bà nội và người gần gũi tôi nhất chính là U Tiến rồi đến vệ sĩ Thân. U Tiến coi tôi như con đẻ, tôi cũng coi U như mẹ đẻ. Đối với vệ sĩ Thân, tôi rất thích, tuy Thân là người ở nhưng tôi luôn gọi Thân là anh xưng em, còn Thân thì cứ một cậu chủ hai cậu chủ. Tôi phải cảm ơn Thân rất nhiều vì anh ta đã cõng tôi đi khắp nơi và thường cõng tôi ra tắm sông. Đó là con sông tên Thao gắn liền với câu ca :”Sông Thao nước đục người đen/Ai lên Vũ Ẻn thì quên đường về”. Nhờ vậy mà tôi biết bơi rất sớm. Tuy thế, việc Thân hay cõng tôi đi tắm sông đã khiến anh ta bị tai nạn khá nghiêm trọng: một lần, Thân nhảy từ trên một cành cây chìa ra sông xuống sông đã  bị một cái cọc ngầm dưới nước đâm trúng  “hạ bộ”, nếu không nhờ ông tôi cứu chữa kịp thời, chắc anh ta đã chết lần thứhai! Sau lần bị thương, Thân xin với ông tôi học nghề thuốc, nhưng chỉ được vài tháng thì cuộc kháng chiến chín năm kết thúc, cả ông bà đều về Hà Nội ở với bố tôi và ông  chú,  đó là vào cuối năm l954 đầu năm 1955. Lúc đó Thân mười một tuổi, còn tôi mới bảy tuổi. Tôi không hiểu sao lúc đó Thân không đi với ông bà tôi về Hà Nội.Tôi hỏi bà thì bà bảo:”Ông chủ tịch xã xin nó làm con nuôi rồi!”, thế là  tôi  mất  vệ  sĩ  từ  đó !... Thời gian như bóng câu qua cửa sổ  ai  đó nói chẳng sai . thoắt cái đã mười năm trôi qua, tôi  tốt  nghiệp phổ thông trung  học và có giấy gọi vào Khoa Toán  trường  Đại học Tổng hợp Hà  Nội. Lúc tôi chuẩn bị nhập trường  thì bất ngờ gặp lại  Thân. Gặp lại Thân, tôi mừng quá, cứ nắm chặt  tay Thân mà nói không  ngừng : - Trời ơi  ! Nhớ anh quá ! Hồi mới về Hà Nội, cứ đi ra đường phố là bị bọn trẻ con xúm vào bắt nạt, đá đít véo tai,  rồi lại  lục cặp sách lấy hết bút, tẩy và cả mấy hòn bi ve nữa, tức quá mà không làm gì được chúng ! Giá như có anh đi cùng  thì chúng  đâu có dám ngang ngược như vậy ! Rồi hồi mới về  Hải Phòng này cũng bị bắt nạt như thế, mỗi lần gặp mấy thằng học sinh trường  Miền Nam số 21 là lại bị trấn lột sạch sành sanh ! Những lúc ấy em chỉ ao ước có anh ở bên cạnh, vậy mà anh đã ở đâu ? Thân cười cười rồi nói : - Thôi, chuyện đã qua cho qua,  nhắc đến làm gì nữa ! Gặp lại cậu thế này là tốt rồi ! Tôi được biết cậu học rất giỏi, nay lại sắp trở thành nhà Toán học, mừng cho cậu ! - Làm sao anh biết ? – Tôi ngạc nhiên hỏi . - À, rất đơn giản, tôi làm việc ở ban tuyển sinh thành phố. Khi thấy tên cậu, tôi cũng muốn tìm gặp cậu ngay để hàn huyên sau bao năm xa cách nhưng ngặt nỗi công việc quá bận rộn. Hôm nay tôi và cậu phải làm một chầu túy lúy ! Đây là lần đầu tiên tôi uống  rượu nên chỉ sau hai li  đã say mèm, nhưng sau khi Thân cho tôi uống một li  nước chanh giã  rượu, tôi lại có thể cụng li ba lần nữa ! Sau một hồi nói rất dài về nghệ thuật uống rượu,  Thân nói với tôi : - Cậu đã được vào đại học rồi, chẳng cần đến cái bằng tốt nghiệp phổ thông trung học kia nữa, cậu cho tôi, mai  tôi làm vệ sĩ  đưa cậu tới trường  nhập học ! Nghĩ  tới việc được đi với  Thân, tôi thích quá, đồng ý ngay, chẳng hề nghĩ xem Thân xin cái bằng của tôi  để làm gì ? * Sau lần làm vệ sĩ đưa tôi tới trường đại học, phải đến mười lăm năm sau tôi mới gặp lại Thân, cũng rất bất ngờ. Lúc đó tôi  đang làm việc ở Viện Văn học. Ngày ngày làm con mọt sách, tối  đến thì nằm ngủ ngay trên bàn viết ! Việc ăn uống  lúc đó quả  là rất kham khổ, nộp hết  tem  phiếu và mười  tám ngàn đồng  cho một cửa hàng ăn uống nào đó, bạn sẽ có sáu mươi cái phiếu cơm cho cả tháng (tất nhiên tháng nào có 31 ngày thì bạn phải tự giải quyết). Mỗi suất cơm chỉ  là một đĩa cơm nhẹ như bấc và một chén thức ăn mặn (thường là  đậu phụ kho thịt bạc nhạc) và một chén canh lõng bõng. Ăn xong có cảm giác như đói  hơn ! Trên đường chúng tôi đi ăn cơm tháng, phải qua phố  Tạ Hiền – một con phố của người Hoa, chuyên bán đồ ăn đặc sản, lúc nào cũng  sào nấu thơm lừng, thật quá tra tấn. Một hôm, tôi vừa tới phố Tạ Hiền thì gặp Thân đứng chắn lù lù trước mặt. Tôi chưa kịp hết ngạc nhiên thì Thân đã lôi tôi vào trong quán ăn từ lúc nào !  Sau vài phút hàn huyên bên những món ăn thơm nức, Thân mới từ tốn nói : - Đúng là anh em mình có duyên nợ với nhau từ kiếp trước !  Cứ nghĩ lại cái thời thơ ấu,  ngày ngày cõng cậu đi tắm sông tớ thật mãn nguyện, giá như ta  có thể đi ngược thời gian !...Tớ biết cậu về Viện Văn học đã lâu, nhưng ngặt  nỗi công việc  bù đầu, không dứt ra được ! Cậu như vậy là tốt rồi, ráng chờ một suất đi nghiên cứu sinh nước ngoài  sẽ đổi đời ngay thôi ! Còn tớ, đang làm cán bộ tổ chức ở Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, cũng đủ ăn nhưng lắm chuyện lôi thôi, không phải là kế lâu dài. Vì thế, tớ phải  đoạt được cái bằng đại học ! - Thì anh xin dự thi đi, ở chỗ anh, muốn thi vào trường nào mà chả được ! – Tôi nói. - Nói thì dễ nhưng làm thì khó ! Tớ đã gần bốn mươi rồi, lại vợ con đùm đề, không có đầu óc đâu mà ôn thi nữa, mà thi chưa  chắc đã đỗ ! Vì thế, tớ nói thật với cậu, cái bằng tốt  nghiệp đại học của cậu chẳng cần với cậu  nữa, nhưng lại rất cần với tớ! Cậu đừng có ngạc nhiên như thế! Cậu hãy cho tớ cái bằng của cậu, tớ chỉ việc tẩy tên cậu đi, viết tên tớ vào là xong! - Làm thế sao được? – Tôi thật sự ngạc nhiên. - Cậu yên tâm. Việc gì cũng có thể làm được, cậu không nghe người ta thường nói:”chuyện gì cũng có thể xảy ra” à? Tớ làm  xong chuyện cái bằng, sẽ làm lại hồ sơ rồi chuyển vào miền Nam, trong đó ở đâu cũng thiếu cán bộ. Với cái bằng đại học, tớ có thể làm phó thậm chí giám đốc cấp Sở ở các tỉnh, rồi dần dần chuyển về trung tâm của miền Nam là Sài Gòn hòn ngọc Viễn Đông! Tớ đã xem tử vi tướng số rồi, cái số tớ sẽ phất mạnh ở Phương Nam ngập nắng !... Tại tôi là người dễ mềm lòng, hay là tại những năm tháng tuổi thơ Thân ngày ngày cõng tôi đi khắp xóm làng cứ hiện về rõ mồn một, khiến tôi không thể từ chối yêu cầu của anh ta? Có lẽ tại cả hai! Khi tôi đưa cái bằng tốt nghiệp đại học của tôi cho Thân, anh ta đưa lại cho tôi mười cái bản sao và vừa cười vừa nói: -    Rồi cậu sẽ có được cái bằng cao hơn là phó Tiến sĩ!... Thân còn nói gì nữa nhưng  tôi như chỉ nghe thấy tiếng gió ù ù thổi và tôi bỗng thấy lạnh run… * Chỉ vài tháng sau khi tôi cho Thân cái bằng đại học, anh ta chuyển đi miềnNam thật. Tôi nghĩ có lẽ sẽ chẳng bao giờ gặp lại nhau nữa vì đã kẻ Bắc người Nam đường xa diệu vợi ,mà  làm cái nghề “ngâm cứu” như tôi có lẽ chẳng bao giờ đi đâu xa! Song, cuộc đời lại không yên ả như vậy. Một thời gian sau, tôi bỏ Viện văn học mà sang làm biên tập ở một tờ tạp chí về văn hóa nghệ thuật, những tưởng  có nhiều cơ hội cho việc “viết lách”, sẽ có nhiều “nhuận bút”, sẽ tăng thêm thu nhập. Nhưng thật ra, khoản thu nhập có tăng thêm nhưng không đáng kể, bởi nói chung “nhuận bút” rất thấp, đúng như câu nói “văn chương rẻ như bèo”! Tôi phải nhận bản thảo ở các nhà xuất bản, vừa đánh máy vừa biên tập để tăng thu nhập! Song, công bỏ ra mười nhưng thu về chỉ được năm, tức lỗ vốn!...Thế rồi một loạt sự kiện lớn ập tới: lấy vợ, vợ thất nghiệp mà lại đẻ con, hết tuổi đi thi nghiên cứu sinh, mẹ mất…khiến cho tôi có ý định đi đâu đó để thoát khỏi cuộc sống khó khăn lúc đó! Vừa hay có ông giám đốc một Sở Văn hóa ở Tây Nguyên lấy vợ là  nhà sưu tầm folklore ở Viện Văn hóa nghệ thuật, cùng khuôn viên với cơ quan Tạp chí Nghiên cứu của tôi, muốn tôi vào Sở Văn hóa của ông giúp ông làm công tác xuất bản và ra Tạp chí Văn nghệ cho Sở, vậy là tôi đi liền, dù chưa hề biết cái tỉnh ở Tây Nguyên đó nó mặt ngang mũi dọc như thế nào, đúng như câu “cũng đành nhắm mắt đưa chân/thử xem con tạo xoay vần tới đâu?”. Rồi hai năm sau đó, cuộc đời xô đẩy tôi tới Sài Gòn, cứ như là một trò chơi của số phận! Và ở đây, tôi đã gặp lại Thân, trong một hoàn cảnh  đặc biệt… Lúc đó, ban ngày tôi làm thuê cho một lò bánh ngọt ở quận 5, tối đến thì làm bảo vệ cho một ki-ốt bán đồ chơi điện tử ở quận một, ngay trên đường Nguyễn Huệ - nơi là chợ hoa của Sài Gòn rất nhiều năm. Gọi là bảo vệ nhưng thực ra là chỉ việc đến ngủ trong ki-ốt đó, kẻ trộm thấy có người ở trong ki-ốt sẽ không cạy cửa vào ăn trộm!...Tuy nhiên, xung quanh ki-ốt về đêm lại rất phức tạp: xì ke, ma túy và mua-bán dâm là hoạt động thường xuyên, không ngưng nghỉ, bất kể mưa gió…Tôi vào ki-ốt là ngủ liền, vì  làm thợ bánh cả ngày đã thấm mệt. Đêm hôm đó, tôi đang mơ màng thì nghe có tiếng rên rỉ bên ngoài ki-ốt. Ra xem thì thấy một ông khoảng gần sáu mươi đang nằm bệt, đầu bị đánh bằng vật cứng, máu còn đang nhểu ra, đầm đìa. Nhìn thấy tôi, ông ta năn nỉ: -    Cậu cứu tôi với! Tôi bị nó lừa vào đây “đi dù”, chưa làm được gì thì bị một  đứa khác đập vào đầu, rồi chúng lấy hết tiền và đông hồ, lại tháo cả cái nhẫn cưới đính hạt xoàn của tôi nữa !... Trời ơi!... Tôi chạy đi kêu xích lô, nói chở tới bệnh viện, nhưng ông ta nói: -    Đừng tới bệnh viện, vợ tôi mà biết thì nó cắt dái ! Cho tôi tới một phòng mạch tư nào đó!... -    Phòng mạch tư thường chỉ làm việc tới tám giờ tối, làm gì có ai làm việc tới nửa đêm? – Tôi bực mình la lên. -    Có đấy, cái gì cũng có! – ông xích lô hỏi tôi – cậu có tiền trả giùm ông ấy không, tôi chở đi? “Cứu người như cứu hỏa”, tôi bảo ông xích lô khiêng ông kia lên xe, và như là một quán tính, tôi ngồi lên xe đi theo nạn nhân tới phòng mạch tư. Lòng vòng một lúc, chiếc xích lô đưa chúng tôi tới một con hẻm lớn và dừng lại trước một căn nhà hai lầu, có cái công sắt lớn, trên công là tấm biển  với những chữ lớn: “Bác sĩ BÁC SĨ – chuyên trị Nhi khoa, Phụ khoa”. Có vẻ như là  một bác sĩ và một y tá đang trực, họ giải quyết thành thục và mau lẹ. Khi băng bó xong xuôi thì từ trên lầu có một người đi xuống, có vẻ như là chủ nhà. Mà đúng là chủ nhà thật, và tôi trố mắt kinh ngạc khi nhận ra người đó chính là Thân !... * Suốt đêm hôm đó, tôi ngồi nhâm nhi với Thân tại phòng mạch và nghe Thân kể đủ chuyện về sự đời của Thân và của rất nhiều người khác. Lúc đó là năm 1987, tức chúng tôi chia tay nhau đã sáu năm. Sáu năm qua đó, Thân đã kinh qua khá nhiều  chức vụ quan trọng ở các tỉnh miền Nam, thấp nhất là phó giám đốc Sở, cao nhất là phó chủ tịch tỉnh. Trong thời điểm  có bước chuyển biến mới của đất nước mà sau này người ta thường gọi là thời kỳ  Mở  cửa, Cởi  trói, Thân chuyển về Sài Gòn và làm việc ở một cơ quan đặc biệt thuộc Trung ương. Căn nhà phòng mạch này là “Cơ sở hai” của Thân do bà “quý  phi”  tên Nụ cai quản. Khi nghe tôi hỏi tại sao phòng mạch có tên như vậy, Thân cười  cười rồi nói : -  À, quên chưa nói với cậu chuyện này : tớ đã đổi tên là Bác Sĩ và đã lấy được thêm hai cái bằng đại học tại chức : một là Y dược và một là quản trị kinh doanh. Lấy bằng tại chức dễ ợt, không như bằng chính qui của cậu ! Cái phòng mạch của tớ người ta thường gọi  là  “Hai lần Bác Sĩ”, tiền vô như nước ! -  Chữa bệnh không phải chuyện đùa đâu, không khéo giết người như bỡn ! – Tôi ngập ngừng nói. Thân lại cười, lần này cười to,  nghe rất sảng khoái : -  Cậu lại lo bò trắng răng rồi ! Tớ đã thuê hai bác sĩ và hai y tá, thay nhau làm việc 24/24. Bà “Quý phi” của tớ cai quản phòng mạch rất giỏi, bà ấy vốn là cán bộ tổ chức của Sở  Y  tế mà ! Xem ra, ai đã kinh qua công tác tổ chức cán bộ thì chuyển sang làm kinh doanh đều rất hiệu quả !  Nhất lại là kinh doanh nhân mạng !... Chắc là Thân còn nói nhiều về chuyện kinh doanh nữa nhưng  tôi như người mộng du và cái thuở thơ bé sống bên ông nội tôi  bỗng như trở về từng ngày, từng ngày…Tôi thấy nhớ ông nội da diết và bỗng có ý nghĩ : Tại sao tôi là cháu đích tôn của ông mà lại không nối nghiệp ông ? Đúng lúc đó thì Thân vỗ vai tôi nói nhỏ : -  Hình như là cậu đang nghĩ về ông Đại Đạo phải không ? Nếu tôi đoán không nhầm thì cậu đang tự trách mình là tại sao lại không nối được cái nghề cao quý của cha ông, đúng không ? Không đợi cho tôi trả lời, Thân đưa ra kế hoạch sẽ đầu tư cho tôi mở một phòng mạch Đông Y ở phía đối diện với phòng mạch “Hai lần Bác Sĩ”  của Thân. Nhà đối diện đó mang ơn  cứu mạng đối với Thân nên sẽ cho thuê nguyên tầng trệt với giá  rất hữu nghị, chi phí ban đầu (như đồ nghề, tiền thuê hai lương y…)  sẽ do Thân ứng cho hết !  Tôi còn biết nói gì hơn ngoài nghe theo !... Tôi lấy tên hiệu phòng mạch Đông Y là  Đại Đạo và đi kiếm đủ loại sách báo nói về Đông Y, ngày thì quan sát hai lương y làm việc, đêm thì ngồi đọc sách . Tôi dự tính trong vòng  một năm sẽ nắm được những điều cơ bản, sau đó sẽ đi  tu  nghiệp về châm cứu ở chỗ giáo sư Nguyễn Tài Thu, chắc hẳn ông sẽ đồng  ý thu nhận tôi làm đệ tử vì ông vốn là bạn thân  của bố mẹ tôi từ hồi ở quân Y viện. Thời gian trôi thật nhanh khi người ta muốn làm được nhiều việc. Khi giáo sư Tài Thu đồng ý nhận học trò, tôi ra Hà Nội. Nhưng chỉ ba bảy hai mươi mốt ngày, chưa kịp học được gì thì nhận được tin Thân bị tai nạn giao thông :  Chiếc xe du lịch chở gia đình Thân đi từ Đà Lạt về đã lăn xuống vực, không ai chết nhưng đều bị thương nặng, riêng Thân, khi tỉnh lại thì đã trở thành người mất trí ! Khi tôi về đến phòng mạch  “Hai lần Bác Sĩ”  thì thấy Thân đang ngồi một mình trong phòng khách, ghế sa-lon Thân đang ngồi ngổn ngang cứt đái, nhưng trên bàn thì được viên tròn và xếp thành hàng lối. Thân không  biết có tôi tới, vẫn mải mê với việc vo viên những cục phân của mình, mồm thì luôn nói : “Thập hoàn đại bổ! Maị vô, mại vô!...”./. TP.HCM, 2005-2009

Đỗ Ngọc Thạch

Ngày đăng: 06.08.2009    nguồn: vanchuongviet.org