Tôi làm gia sư
Gia sư là một trong những nghề có từ rất lâu đời trên phạm vi toàn thế giới. Các vua chúa và tầng lớp quý tộc thượng lưu thời phong kiến rất coi trọng việc học của con cái và rất kén gia sư, dạy học cho các Hoàng tử, Công chúa phải là những bậc Đại Nho… Sang thời tư bản, nghề gia sư lại càng được coi trọng cho đến lúc nào người ta không có nhu cầu học nữa thì thôi !...Chuyện học hành
1. Khoảng giữa năm 1969, tôi từ đơn vị Ra-đa chiến đấu về Trung đoàn bộ. Tưởng rằng sẽ được đi học lớp sĩ quan Ra-đa ở nước ngoài, nhưng chờ đến chục ngày thì Trợ lý Quân lực Trung đoàn nói: “Quân lực Binh chủng mới điện vào nói đợt này lại hoãn, không biết đến bao giờ.DIỄN ĐÀN VĂN NGHỆ
| CHÙM TRUYỆN NGẮN MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VIỆT NAM CỦA ĐỖ NGỌC THẠCH  CHUYỆN HỌC HÀNH 1. Khoảng giữa năm 1969, tôi từ đơn vị Ra-đa chiến đấu về Trung đoàn bộ. Tưởng rằng sẽ được đi học lớp sĩ quan Ra-đa ở nước ngoài, nhưng chờ đến chục ngày thì Trợ lý Quân lực Trung đoàn nói: “Quân lực Binh chủng mới điện vào nói đợt này lại hoãn, không biết đến bao giờ. Vậy cậu thích về lại Đại đội hay ở lại Trung đoàn bộ?”. Tôi nói ngay: “Cho em được trở về trường Đại học, hình như cái số em không hợp với việc học làm sĩ quan quân đội! Ba lần Trung đoàn gọi lên rồi lại hoãn, quá tam ba bận! Không có lần thứ tư đâu!”. Trợ lý quân lực nói: “Thôi được, sẽ cho cậu được toại nguyện! Nhưng phải ở lại Trung đoàn Bộ một năm nữa!”. Tôi sốt ruột: “Làm gì vậy?”. Trợ lý QL nói: “Trung đoàn sẽ mở một lớp Bổ túc văn hóa cho một số sĩ quan chỉ huy Đại đội để thi lấy bằng Trung học phổ thông. Có như vậy số sĩ quan này mới có đủ tiêu chuẩn gửi đi học ở Học viện Quân sự nước ngoài. Cậu sẽ làm giáo viên môn Toán cho lớp Bổ túc văn hóa này. Giáo viên môn Lý, Hóa và Văn đã có rồi! Lớp học kết thúc thì cậu sẽ được về lại Khoa Toán trường Đại học Tổng hợp! Nhất cử lưỡng tiện nhé, cậu vừa lên lớp vừa củng cố lại kiến thức, có như thế việc về trường cũ học lại sẽ rất tốt!”…Tôi còn biết nói gì nữa? Thế là tôi được biên chế vào Tổ Giáo viên văn hóa thuộc Ban Chính trị Trung đoàn. Trong thời gian chờ “Chiêu sinh” - học viên là sĩ quan chỉ huy cấp Đại đội, tôi chỉ có một việc là chuẩn bị “Giáo án”. Tôi nghĩ “Giáo án” này không thể như giáo án của các Trường Trung học Phổ thông mà luyện kỹ năng giải bài tập Toán là chính (để đi thi lấy bằng Tốt nghiệp Trung học Phổ thông, - giống như luyện thi bây giờ) cho nên tôi chuẩn bị “Giáo án” rất nhanh, bởi giải bài tập Toán là sở trường của tôi. Trong những ngày này, lúc rảnh rỗi tôi thường tới chơi với “người tiền nhiệm” là Thượng sĩ Bá Cường, hiện đang làm Quản lý Bếp ăn của Trung đoàn Bộ. Sở dĩ Cường không làm giáo viên văn hóa nữa vì Cường nóng tính, khi giảng bài thường buột mồm mắng học viên là “Ngu như bò”, mà học viên thì như đã nói trên, toàn là sĩ quan chỉ huy cả rồi! Vì Cường lại có “Hoa tay” nấu ăn, nguyên liệu chỉ là những thứ bình thường, nhưng qua tay Cường thì khi bưng lên bàn ăn, tỏa hương nghi ngút không thua gì sơn hào hải vị! Bếp ăn của Trung đoàn bộ là phục vụ toàn những sĩ quan chỉ huy cấp Trung đoàn, không thể “Chém to kho mặn” như bếp ăn Đại đội, vì thế, ngoài việc trực tiếp “Vào Bếp”, Cường còn có nhiệm vụ đào tạo (theo lối truyền nghề, “Cầm tay chỉ việc”) một số đầu bếp giỏi để cung cấp nhân tài nấu nướng cho các bếp ăn Đại đội. Đây là một chủ trương sáng suốt của Chính ủy Trung đoàn nhằm giúp bộ đội “Ăn no đánh thắng”, bởi trong điều kiện thời chiến, việc cung cấp lương thực, thực phẩm cho bộ đội gặp rất nhiều khó khăn! Chỉ nói ví dụ như có một thời gian dài, các bếp ăn được nhận Bột mì (của nước bạn Liên Xô) kèm với gạo (gọi là “ăn độn”, như đã từng độn khoai, độn sắn…). Khoai và sắn thì dễ xử lý, nhưng khi độn Bột mì thì các Bếp ăn đều lúng túng, chỉ biết nhào nước rồi vo viên thành một cục như nắm đấm rồi cho vào chảo…luộc như luộc bánh trôi truyền thống! Bánh trôi thì là món ăn ngon từ ngàn đời nay, nhưng bột mì luộc thì lính ta có đói rỗng bụng cũng nuốt không trôi! Nhưng qua tay Cường thì các thủ trưởng Trung đoàn như là được thưởng thức bánh bao, sủi cảo, vằn thắn của người Việt gốc Hoa!... Lúc này, Bá Cường đang mở một lớp đào tạo “Đầu bếp”, thời gian là hai tháng. Học viên là Bếp trưởng của các Đại đội gọi về và một số các cô thôn nữ người địa phương, do Trung đoàn bộ đang “Kết nghĩa” với Chi Đoàn Thanh niên của xã nơi đóng quân. Vốn là người thích “lăn vào bếp” từ nhỏ, nên tôi xin được là “Học viên dự thính” của lớp đào tạo đầu bếp này, tất nhiên là Cường O.K. 2. Lớp đào tạo “Đầu bếp” của Bá Cường tiến hành được hai mươi ngày thì lớp Bổ túc văn hóa của tôi mới “Khai giảng”. Các học viên của lớp Bổ túc văn hóa trình độ không đồng đều, chỉ có chục người mà trình độ trải đều ra cả ba loại: lớp 8, lớp 9 và lớp 10, tức lúc đi bộ đội, họ đang học dở dang lớp 8, lớp 9 và lớp 10. Vì thế, chúng tôi phải chia ra làm ba tổ với ba cách học khác nhau. Sau một tuần, kiểm tra để xác định lại thực lực thì tất cả chỉ tương đương …lớp 7! Chuyện học hành của lớp Bổ túc văn hóa nói ra chỉ toàn chuyện không vui, nhưng bù vào đó, các học viên của lớp có rất nhiều “Tài lẻ”! Chẳng hạn như đại đội phó Đề có tài bắt lươn độc nhất vô nhị: chỉ cần đi tới bờ ruộng, dạo năm ba bước là có thể tìm thấy đâu có hút lươn (tổ lươn) và chỉ nhẹ nhàng thò ba ngón tay xuống hút lươn rồi sau một, hai phút kéo lên một con lươn vàng vàng nâu nâu to và dài, bị kẹp chặt giữa ba ngón tay! Hoặc như đại đội phó Đàn, có tài thổi sáo kỳ lạ: giăng một cái bẫy chim bằng lưới, không dùng chim mồi mà dùng tiếng sáo, chỉ sau năm phút tiếng sáo vang lên như muôn ngàn tiếng chim, lũ chim kia không biết từ đâu kéo tới đông như hội chim và rồi cuối cùng sập bẫy! Rồi có “Ba anh em Họ Nguyễn” như anh em họ Nguyễn trong Thủy Hử, có tài bơi lội như chuyện thần thoại: muốn ăn cá chỉ việc lặn hụp một hồi là có đủ các loại binh tôm tướng cá của Long Vương!... Chính vì thế mà lớp Bổ túc văn hóa của tôi và lớp “Đầu bếp” của Bá Cường thường xuyên có những bữa tiệc nhớ đời, đúng như câu thành ngữ “Miếng ngon nhớ lâu, đòn đau nhớ đời”! Khi hai lớp Bổ túc văn hóa và lớp “Đầu bếp” đã thân thiết với nhau thì dường như có tới tám mươi phần trăm học viên của lớp Bổ túc văn hóa sang làm học viên dự thính của lớp “Đầu bếp”! Thấy tôi có vẻ như không vui, Bá Cường nói: “Thực ra cái câu “Nhất sĩ nhì nông/ Hết gạo chạy rông / Nhất nông nhì sĩ” chỉ đúng ở vế thứ hai bởi xứ ta luôn đói nghèo, người ta lo kiếm cái ăn suốt đời không bao giờ đủ! Đó, rồi cậu sẽ thấy sau này, và mãi mãi, ở xứ ta, cái nghề “Đầu bếp” sẽ sống tốt hơn cái nghề dạy học! Cho nên tớ bỏ làm giáo viên văn hóa mà sang đây chuyên tâm vào nghệ thuật ẩm thực là nhờ có sự mách bảo của Quỷ Cốc Tiên sinh đấy! Cậu thử suy nghĩ xem!...”. Lúc đó, tôi cho rằng câu nói của Bá Cường là tán róc nhưng không ngờ hai mươi năm sau, gặp lại Bá Cường ở Sài Gòn, đang làm chủ một nhà hàng Đặc sản lớn nhất nhì thành phố thì mới thấy anh ta quả là biết nhìn xa trông rộng! Nếu như tôi chỉ cần sử dụng một vài chiêu thức sào nấu của Bá Cường mà tôi đã học được thì rất có thể tôi đã có một nhà hàng ăn uống kha khá, tiền tiêu xài rủng rỉnh chứ không phải thức thâu đêm để viết lách lăng nhăng kiếm mấy đồng nhuận bút còm sống lắt lay!...Nhưng than ôi, người tính không bằng Trời tính! 3. Khi lớp “Đầu bếp” kết thúc, kết quả của cuộc thi “Tốt nghiệp” lại thật bất ngờ: Người đậu “Thủ khoa” lại không phải là học viên chính thức, tức các Bếp trưởng Đại đội lặn lội từ khắp nơi về, mà lại là một Đại đội phó của lớp Bổ túc văn hóa: Thiếu úy Dưỡng! Đại đội phó Dưỡng nói với tôi: “Ngay từ buổi học đầu tiên, tôi đã biết mình sẽ bị đo ván trong cuộc “Đánh vật” với những Bài tập Toán! Tôi đã xin được trở lại đơn vị chiến đấu, nhưng các Thủ trưởng Trung đoàn không chịu, cứ bắt tôi phải học, lại còn nói “Quân lệnh như sơn”, nếu tôi không ngoan ngoãn chấp hành sẽ bị kỷ luật!...Tôi đang chán nản thì thấy lớp học “Đầu bếp” này! “Sư Phụ” Cường quả là người đã hiểu tôi và nhận tôi làm “Đệ tử chân truyền”, vì thế mới có cái chuyện “Học viên lớp Bổ túc văn hóa đậu Thủ khoa lớp Đầu bếp” này!”. Tôi chúc mừng Đại đội phó Dưỡng và hỏi: “Vậy anh có định tiếp tục học Bổ túc văn hóa nữa không?”. Đại đội phó Dưỡng nắm chặt tay tôi năn nỉ: “Anh biết thừa là tôi không thể học văn hóa được mà còn hỏi câu đó! Tôi sẽ xin trở lại đơn vị làm Đại đội phó phụ trách Bếp ăn Đại đội, nếu không phù hợp với tổ chức quân đội thì tôi tình nguyện xin thôi chức Đại đội phó mà chỉ xin nhận chức Bếp trưởng! Vậy nhờ anh nói với Chính ủy Trung đoàn giúp tôi, anh cứ nói là tôi học dốt nhất lớp, không nên bắt tiếp tục học, phí công vô ích!”. Tôi đành phải nhận lời Đại đội phó Dưỡng. Ngày hôm sau, Tôi được Chính ủy tới thăm và hỏi về tình hình lớp học. Tôi đem chuyện của Đại đội phó Dưỡng báo cáo Chính ủy. Chính ủy nghe xong thì nói: “Tôi cũng đã nhận được lá đơn của đồng chí Dưỡng gửi trực tiếp. Đang phân vân nên mới đến hỏi ý kiến cậu. Nếu quả là đồng chí Dưỡng không học văn hóa được thì cho về đơn vị làm Bếp trưởng là tốt nhất. Con người ta phải được đặt đúng chỗ để phát huy được sở trường!...Rất tiếc là chúng ta nhiều khi đã rất sai lầm trong chuyện dùng người!”. Thấy Chính ủy đang có vẻ “đầy tâm sự”, tôi bèn nói luôn chuyện của mình: “Thưa Chính ủy! Nhân đây tôi thấy việc cho các sĩ quan chưa tốt nghiệp Trung học đi học Bổ túc Văn hóa để đào tạo Sĩ quan chỉ huy cấp cao hơn cũng có nhiều cái bất ổn! Họ học rất chật vật, giáo viên cũng khổ!...”. Chính ủy ngắt lời: “Tôi biết rồi, nhưng đây là chủ trương chung, chỉ thị từ trên, ta không thể làm khác! Cậu ráng làm hết khóa học này đi, tôi đã nghe Trợ lý Quân lực nói về trường hợp của cậu rồi, cậu sẽ được trở về trường Đại học!”… Ngày hôm sau nữa, Quản lý Bếp ăn Bá Cường nhắn tôi tới dự bữa tiệc chia tay của Đại đội phó Dưỡng. Tôi cứ nghĩ các món ăn đều do Đại đội phó Dưỡng thực hiện, nhưng lại không phải, mà là do một học viên trong số các cô thôn nữ của Chi Đoàn địa phương thực hiện. Trước khi nhập tiệc, Đại đội phó Dưỡng nói: “Người thực hiện các món ăn hôm nay không phải là tôi, mà là cô Ngát Thơm. Hôm thi kết thúc lớp học, cô Thơm có ý nhường tôi thi thố tài năng nên chỉ thực hiên vài món ăn thông thường. Hôm nay cô Thơm mới dùng đến các tuyệt kỹ, có ý muốn Sư phụ Cường chấm điểm năng lực thực sự của cô!”. Sau khi nếm ba món ăn của cô Ngát Thơm, Sư phụ Bá Cường thật sự ngạc nhiên và nói ngay: “Tài nấu nướng của cô Ngát Thơm trên Đại đội phó Dưỡng một bậc!”. Mọi người vỗ tay rào rào!... Bây giờ, tôi mới nhìn kỹ người thôn nữ “Ngọa hổ tàng long” kia: thì ra cô Ngát Thơm chính là con gái của ông già tên là Yên Thành, nhà ở ngay cạnh lán trại Ban chính trị chúng tôi (Khi đóng quân ở đâu, lúc đầu Trung đoàn Bộ thường ở nhờ trong nhà dân, sau đó thì làm những căn nhà “tự tạo” bằng vật liệu sẵn có ở địa phương. Lúc này, Ban Chính trị đã làm được bốn căn nhà tranh tre nứa lá rất đẹp trên một bãi đất trống ở ven rừng, phong cảnh rất ngoạn mục). Ông già Yên Thành được đặt tên theo tên huyện quê hương ông. Trong kháng chiến chống Pháp, ông nhập ngũ và đã từng là Chiến sĩ Nuôi quân dạn dày kinh nghiệm. Ông bảo cái bếp Hoàng Cầm khi đã nổi tiếng trong toàn quân thì ông thấy nó không khác cái bếp của ông đang thường dùng đã hai tháng trời! Ông có hai cậu con trai đã nhập ngũ, ông đều bảo chúng làm Chiến sĩ nuôi quân để giúp bộ đội ta ăn ngon và ăn no, bởi theo ông thì Nuôi quân là Số Một, là khởi đầu của mọi vấn đề vì như dân gian đã đúc kết: Có thực mới vực được đạo! Cho nên giờ cô Ngát Thơm phô diễn những tuyệt kỹ nấu nướng thì quả đúng là Hổ phụ sinh hổ tử! Song, câu chuyện bất ngờ hơn khi không chỉ dừng ở tài nấu ăn của cô Ngát Thơm mà cái kết của nó thật bất ngờ khi ông Yên Thành đứng lên tuyên bố: “Sau khi Sư phụ Bá Cường đã chấm điểm, xin tất cả thực khách cùng thưởng thức và cho ý kiến, nếu đều cho điểm tối đa thì tôi sẽ đồng ý cho con gái của tôi và Đại đội phó Dưỡng được bái đường thành thân!”. Mỗi người có mặt đều chọn một món ăn thử và đều gật gù khen ngon, và cuối cùng tất cả đều đồng thanh: “Điểm tối đa!”. Nhìn nụ cười rạng rỡ trên gương mặt quắc thước của ông Yên Thành, có lẽ ông đang rất mãn nguyện!... Sau bữa tiệc, tôi chào Đại đội phó Dưỡng rồi hỏi: “Hai người bao giờ làm đám cưới? Nhớ mời tôi nhé!”. Đại đội phó Dưỡng cười rất tươi: “Rất buồn là bị thầy giáo Toán cho toàn điểm 2, nhưng lại rất vui vì thầy đã nói với Chính ủy ngay việc tôi nhờ. Bây giờ, tôi đưa Ngát Thơm về Đại đội, hiện ở rất gần đây. Nếu các Thủ trưởng Đại đội đồng ý nhận Ngát Thơm làm Chị Nuôi của Bếp ăn Đại đội thì chúng tôi sẽ làm đám cưới và cùng làm Anh Nuôi và Chị Nuôi!”. Tôi chúc hai người “Vạn sự như ý” và nghĩ rằng nhất định Ban Chỉ huy Đại đội của Đại đội phó Dưỡng sẽ chấp nhận Dưỡng và Ngát Thơm làm Anh Nuôi và Chị Nuôi! Sài Gòn, 8-12-2009Đỗ Ngọc Thạch Truyện ngắn Đỗ Ngọc Thạch Gia sư là một trong những nghề có từ rất lâu đời trên phạm vi toàn thế giới. Các vua chúa và tầng lớp quý tộc thượng lưu thời phong kiến rất coi trọng việc học của con cái và rất kén gia sư, dạy học cho các Hoàng tử, Công chúa phải là những bậc Đại Nho… Sang thời tư bản, nghề gia sư lại càng được coi trọng cho đến lúc nào người ta không có nhu cầu học nữa thì thôi!... Sở dĩ phải tìm hiểu sơ qua “xuất sứ” của nghề gia sư để đi đến một nhận xét “khái quát” rằng : “Nghề gia sư nảy sinh từ nhu cầu của phú gia (nhà giàu), và tầng lớp quý tộc thượng lưu, sau đó là đẳng cấp tư bản chính là người khai sinh ra nghề gia sư, bởi đó là giới phú gia, đương nhiên. Từ nhận xét đó, ta lại đi đến nhận xét tiếp: Việt Nam là một nước nghèo (đã từng nghèo “vô địch thế giới”), vậy nghề gia sư khó mà phát triển. Chỉ từ khi có công cuộc đổi mới, có sự khuyến khích làm giàu và dân Việt Nam, sau một thập kỷ đổi mới, đã giàu lên trông thấy, thì nghề gia sư đã có thời cơ phát triển, và phát triển bất ngờ. Trên các báo chí hiện nay, quảng cáo tìm gia sư và quảng cáo gia sư tìm việc nhiều vô kể. Các “Câu lạc bộ gia sư” được thành lập khắp nơi… Truyện ký này không có tham vọng nhìn nghề gia sư hiện nay ở nước ta bằng cái nhìn “vĩ mô” mà chỉ xin nhìn “vi mô”… “CHÁO PHỔI” ĐẮT GIÁThời “bao cấp” (đã thành thông lệ, bây giờ khi nói chuyện gì, cứ phải “đá” qua thời “bao cấp” một tí), gia sư không những không phát triển mà giống như nghề nấu rượu “quốc lủi”, bởi đó là sự hành nghề mang tính cá thể, tư nhân…Với lại, phong trào “Dạy tốt, học tốt” ở hệ thống giáo dục Nhà nước rất mạnh, rất nghiêm, không cho phép cả người đi học và người dạy học được có những hành động “xa lạ” với nền giáo dục chính thống. Sang thời “mở cửa”, chính là những nhà giáo chuyên nghiệp ở hệ thống giáo dục Nhà nước là những người tiên phong “mở cửa” cho nghề gia sư phát triển. Tức thầy cô giáo kiêm luôn gia sư.Ở một khía cạnh nào đó, có thể nói, bước sang thời mở cửa, “lao động tư nhân” có giá hơn “lao động tập thể”, cũng giống như hát đơn ca được chuộng hơn là hát đồng ca! TNC là một thầy giáo dạy toán giỏi có thâm niên, vậy mà cuộc sống gia đình vẫn không vượt lên được cái cảnh nhà tập thể chật chội, bữa ăn chỉ là “trường ca rau muống”, vợ con nheo nhóc…TNC phải làm thêm đủ thứ: Đi bỏ mối bánh rán, đạp xích lô, thậm chí cả phu hồ trong những kỳ nghỉ hè. Mở mồm là anh than thở đến não ruột: “Ôi, cái nghề bán cháo phổi …” . Mà cảnh ngộ của anh bi đát thật: Cô vợ đi xuất khẩu lao động, chẳng những không gửi tiền về cho bố con anh, mà lại còn hùn vốn làm ăn với nhân tình ở bên trời Tây, đã gửi đơn ly hôn về cho anh!...Đúng lúc cảnh nghèo lên tới đỉnh điểm, rau muống cũng không có mà ăn, thì anh được một ông chủ thầu xây dựng mời về nhà dạy kèm cho hai thằng con học dốt như bò! Ông chủ gia giá: - Sau vài năm làm ăn, tôi đã có thể sánh ngang với các tỷ phú thời nay, không thiếu thứ gì…Nhưng tôi thiếu một cái, đó là họ nhà tôi ba đời nay chưa có ai được vào đại học. Nay tôi quyết cho hai thằng con lớn nó vào đại học. Vậy nếu thầy dạy dỗ kèm cặp để chúng nó vào được đại học, tôi sẽ trả ơn thầy bằng cả cái nhà ba tầng với năm mươi mét đất này !...Thầy cố giúp tôi … TNC nghe mà không tin ở tai mình, hay là ông ta hứa hão? Ông chủ thầu dường như đoán được ý, nói như đinh đóng cột: - Thầy cứ tin ở tôi. Tôi còn có năm cái nhà rộng hơn thế này, trả công thầy một cái ăn nhằm gì. Nếu thầy hoàn thành được nhiệm vụ, tôi còn tạ ơn thầy dài dài … Nói rồi ông chủ thầu viết luôn tờ hợp đồng, phô-tô làm hai bản, mỗi người giữ một bản. Quả là TNC có năng khiếu sư phạm tuyệt vời, chỉ sau một năm dạy dỗ, hai thằng con ông chủ thầu vốn học rất kém, thi đại học hai lần đều trượt, vậy mà kỳ thi đó, cả hai anh em đều đỗ thủ khoa! Ngày công bố kết quả thi của hai đứa con ông chủ thầu cũng là ngày tân gia của thầy TNC. Ông chủ thầu chơi rất đẹp, tặng cho thầy toàn bộ trang bị nội thất (theo tiêu chuẩn Hotel 3 sao) và một chiếc “Đờ-rim”. Có người bản sao ông vung tiền dữ thế thì ông nói: - Chất xám là vô giá, trả công như thế đã ăn nhằm gì? Vả lại, con mình những hai đứa, còn theo đòi đèn sách những năm năm nữa, nhờ cái “vía “của thầy phù hộ tiếp! Quả là nhà kinh doanh có khác, biết trả công và biết tính chiến lược. Quả nhiên, hai đứa vào đại học được thầy TNC giới thiệu với bạn bè kèm cặp giúp đỡ tiếp, chúng nó học rất giỏi, sau này có cơ lấy bằng tiến sĩ! Còn thầy TNC, sau cái sự đổi đời ấy, thầy trở thành thủ lĩnh của một “băng gia sư”, người đến mời dạy tiếp không kịp, tất nhiên là tiền vào như nước! Nhớ lại cảnh khổ ngày xưa, thầy thường nói với đàn em đệ tử: - Cái câu “nhà văn, nhà báo, nhà giáo-nhà nghèo” không còn nghiệm đúng nữa rồi! “Cháo phổi” bây giờ có giá lắm, nhưng vấn đề là ở chỗ phải biết cách bán - tức biết nghệ thuật kinh doanh… Một thầy giáo đàn em chen ngang : - Chúng em hiểu ý thầy rồi, chúng ta phải “kinh doanh cháo phổi”, phải “hiện đại hóa nghề bán cháo phổi”! - Đúng lắm! - Thầy TNC nói giọng quả quyết - Thời buổi bây giờ thiên hạ ganh đua nhau đi học, một học sinh ra trường phải có vài ba bằng mới hòng xin được việc. Chúng ta sẽ lập trường tư thục như cái thời “Đông kinh nghĩa thục” ấy!... Cho đến bây giờ, cái ý tưởng của thầy TNC đã trở thành hiện thực. Bây giờ, thầy không phải trực tiếp “bán cháo phổi” mà điều hành, chỉ đạo như một nhà kinh doanh thực sự. Sau này, nếu như Hội gia sư được thành lập thì thầy tất sẽ có mặt trong Ban chấp hành Trung ương Hội, lúc đó, bạn đọc sẽ được biết tên thật và địa chỉ của thầy! “CHÁO PHỔI BÌNH DÂN”Những người bán “cháo phổi bình dân” chính là đội ngũ sinh viên đông đảo, đang học cũng có, ra trường rồi nhưng thất nghiệp cũng có. Thời nào cũng vậy, có lẽ đây là điều bất biến, tầng lớp sinh viên phần lớn là nghèo, cho nên vừa đi học vừa đi dạy để sống mà học tiếp. Đội ngũ này học được chữ nào, đem dạy ngay chữ ấy, kinh nghiệm sư phạm chưa có, lại trẻ người non dạ…cho nên giá rất bình dân. Ta thường thấy trên các báo có đăng quảng cáo miễn phí : “Nhóm sinh viên trường Đại học X, nhận dạy kèm tại nhà từ lớp 1 đến lớp 12, đủ các môn toán, lý, hóa, văn, sử, địa, ngoại ngữ…”, đó chính là những gia sư - học trò.Những gia sư - học trò như thế coi gia sư chỉ là cái nghề tạm thời để kiếm sống, cải thiện, tăng thu nhập trong lúc theo đòi đèn sách. Nói như thế tức đội ngũ gia sư này chỉ là “quân du kích” chứ không phải quân chính quy, nhà nghề. Mặc dù họ không “tử vì đạo”, không sống chết với nghiệp gia sư, nhưng đồng nghiệp của họ, tức những khóa sinh viên tiếp theo dài vô tận vẫn tạo thành một “khu vực hành nghề gia sư” đáng kể, một loại hình lao động không thể xếp vào nghề nào khác ngoài hai chữ “gia sư”. Huỳnh Thị N.C là sinh viên ngoại ngữ trường Đại học tổng hợp TP. Hồ Chí Minh, quê ở miền tây Nam Bộ. Theo xu thế chung , gia đình NC quyết cho cô học tiếng Anh để ra làm việc với các đơn vị kinh tế nước ngoài, hoặc liên doanh với nước ngoài. Đó là cái mộng đi kiếm đô-la khá phổ biến ở miền Nam. Nhà NC là nhà nông, anh em nhiều nên cho NC ra thành phố học là phải cố gắng lắm. Tất nhiên chi tiêu hàng ngày có khó khăn, hạn hẹp. Và NC đã phải đi làm gia sư để kiếm thêm tiền mà sống, tất nhiên. Năm đầu tiên, NC theo một nhóm gia sư đàn chị, đi dạy “âybixi” cho bọn con nít, tức học được chữ nào đem dạy ngay chữ đó. Năm thứ hai, bố mẹ của một học trò đã làm xong thủ tục đi Mỹ theo diện H. O, yêu cầu NC dạy cho họ với số tiền thù lao đặc biệt. Đang dạy cho con, nay chuyển sang dạy cho bố mẹ, quả lả khó khăn. Nhưng vốn thông minh, NC đã khiến cho hai học trò lớn phải khen hết lời và khẳng định NC là một gia sư tuyệt vời. Và, ông chủ nhà, sau khi học được phần giao tiếp thông thường đã ngỏ ý muốn NC làm gia sư suốt đời của ổng!...Diễn biến thì thật là phức tạp, ly kỳ như một cuốn tiểu thuyết ái tình dài ba trăm trang nên chỉ xin nói cái kết cục của nó: bà chủ nhà đã đánh ghen NC thật tàn nhẫn và đuổi cô ra khỏi nghề gia sư với vết dao rạch trên mặt và cái bầu có giọt máu của ông chủ! NC không thể tiếp tục đi học và hành nghề gia sư (tất nhiên) và cũng không muốn về quê, cô đã nhập giới giang hồ “bán hoa”, đứng ở đường Lê Quý Đôn!... TÔI ĐI LÀM GIA SƯLoại gia sư nghiệp dư cũng là một đội ngũ đáng kể trong khu vực lao động hành nghề gia sư. Đó là những người có văn hóa cao, làm đủ thứ nghề nghiệp, có chút năng khiếu sư phạm và hành nghề gia sư thật ngẫu nhiên, thường là chỗ quen biết chủ nhà và dạy cho họ theo lời mời của chủ nhà (tất nhiên những gia sư này cũng là người nghèo, cần kiếm thêm tiền cho cuộc sống khó khăn).Khi mới vào Sài Gòn, tôi phải đi linh tinh để kiếm sống. Lần ấy, tôi đang là “cửu vạn” cho một ông chủ vựa sắt thép ở quận 11 thì bất ngờ gặp lại người bạn cũ cùng học ở đại học. Người bạn này là em họ ông chủ vựa, hiện là giáo sư ở một trường đại học. Người bạn hàn huyên xong, kéo tôi lên lầu gặp ông chủ và nói: - Trời đất ơi!...Ông anh của tôi có mắt không nhìn thấy Thái Sơn! Anh đang đi kiếm gia sư thì gia sư đây chứ đâu! Anh Thạch đây cùng học đại học với em ở Hà Nội, đã từng làm thầy giáo luyện thi đại học, từng làm nhà nghiên cứu, nhà báo và cả nhà nghèo nữa! Hai đứa con của anh có được ông thầy loại xịn đấy!... Thế là từ đấy, tôi trở thành gia sư của ông chủ vựa sắt thép. Tôi được ở một cái buồng tuy nhỏ nhưng không kém khách sạn hai sao, ngày nào cũng được nhậu lai rai với ông chủ. Nhưng nhiệm vụ thì nặng nề: dạy hai thằng con trai của ông chủ đã tới lớp ba nhưng đọc vẫn chưa thông, viết chưa thạo. Học văn hóa đã chưa xong, hàng ngày tôi lại phải đưa chúng đi học võ vào các buổi chiều và chúng luôn đòi đưa đi bơi thuyền con vịt ở Đầm Sen. Được một tháng, thấy sự học hành của chúng chẳng tiến thêm chút nào, tôi nói với ông chủ xin thôi để trở lại công việc “cửu vạn” thì ông chủ bảo: - Anh cứ tiếp tục làm gia sư, tôi sẽ tăng lương cho anh lên gấp đôi. Chúng nó đều thích anh lắm. Nói thiệt tình, tôi cũng không hy vọng chúng nó học văn hóa giỏi. Anh dạy được chữ nào thì dạy còn chủ yếu là chơi với chúng nó cho có bạn, chúng đỡ quậy phá linh tinh! Trước mắt tôi chỉ cần như vậy… “Vậy thì quá dễ” - tôi nghĩ thầm và lại tiếp tục hành nghề gia sư. Được sáu tháng, ông chủ làm chuyến xuất ngoại sang Nhật để liên doanh liên kết làm ăn gì đó với người Nhật. Bà chủ trở thành tư lệnh của cái đại gia này. Bà chủ gọi tôi lên hỏi: - Anh làm gia sư cho nhà tôi được sáu tháng rồi. Vậy anh hãy báo cáo kết quả học hành của con tôi cho tôi nghe? - Dạ…Chúng nó đã thuộc lòng bài hát “Em đi chơi thuyền”… Tôi chưa kịp nói hết câu, hai thằng nhỏ không biết từ đâu đều chạy ào vào, vừa múa vừa hát: “Em đi chơi thuyền, trong Thảo cầm viên, chim ca hót mừng, chào đón xuân về…Thuyền em là thuyền con vịt, nó bơi bơi bơi, thuyền em là thuyền con rồng , nó bay bay bay!...”. Phải thừa nhận rằng hai đứa múa và hát rất khéo, rất đáng yêu. Bà chủ cười như…trẻ nhỏ và ôm chầm lấy hai đứa con, hôn hít chúng nó một hồi rồi nói: - Ôi, các con của tôi ngoan quá. Tôi mải lo buôn bán làm ăn có bao giờ nhìn đến chúng nó đâu! Tôi cứ nghĩ là chúng nó suốt ngày đánh lộn và quậy phá linh tinh!... Thôi, các con đi chơi để má nói chuyện với thầy giáo! Hai đứa trẻ đi rồi, bà chủ lấy bia ướp lạnh mời tôi uống và nói, sau khi đã cạn trăm phần trăm lon Tiger với tôi: - Từ hôm ông ấy đi Nhật, tôi thấy buồn quá… Tôi muốn mời anh đi chơi Đà Lạt một tuần, nhân tiện thăm một người bà con trên đó, chắc anh không từ chối chứ? - Tôi sẽ cùng đi với hai đứa học trò của tôi chứ? - Khỏi!...Lên đó, anh sẽ có học trò mới, rất đáng yêu…Là tôi đây nè!... Nói rồi bà chủ lướt tới bên tôi như một làn gió với mùi hương thật kỳ lạ, quyến rũ khiến tôi như bị nhấc bổng lên tới chín tầng mây!... Ngay sáng hôm sau, tôi dậy sớm và đi khỏi cái nơi tôi đã hành nghề gia sư hơn sáu tháng trời ấy, cũng nhanh như làn gió!... LỜI CUỐICòn cái sự học thì còn nghề gia sư. Tuy Nhà nước chưa hợp thức hóa nghề gia sư, chưa đưa vào Bộ Luật Lao động thành một mục riêng, nhưng với cái đà giàu lên nhanh chóng của dân ta thì nghề gia sư còn tồn tại và phát triển. Nhưng với riêng tôi, tôi không muốn làm gia sư!...TP.HCM, 1993 - 2009 Đỗ Ngọc Thạch  |
CHÙM TRUYỆN NGẮN MỪNG NGÀY NHÀ GIÁO VN CỦA ĐỖ NGỌC THẠCH
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét